Ne jetojmë sot më gjatë, por jo shumë më mirë. Jetëgjatësia mesatare e njeriut është rritur, por jo kufiri maksimal. 95 për qind e njerëzve, kanë vdekur para moshës 100-vjeçare, dhe thuajse askush nuk i arrin 115-vjeç. Vitet e fundit të jetës, janë plot vuajtje dhe sëmundje.
Nga përvoja, të gjithë e dimë se ndërsa plakemi do pësojmë një rënie të madhe fizike, dhe në fund do të vdesim. Benxhanim Frenklin, një nga “etërit” e pavarësisë së SHBA, tha dikur se asgjë nuk është e sigurtë, përveç vdekjes dhe taksave.
Po sikur vdekja të mos jetë e sigurtë? Po sikur të kemi mundësi të qëndrojmë të shëndetshëm, dhe të jetojmë përgjithmonë? Shkenca po heton disa të dhëna intriguese, të cilat sugjerojnë se plakja dhe vdekja mund të mos jenë dhe aq të pashmangshme, sa kemi menduar deri më sot.
Dejvid Sinkler beson se plakja është një sëmundje, një sëmundje mëse e zakonshme, që ai beson se duhet të trajtohet në një mënyrë agresive.
Libri i tij “Jetëgjatësia: Pse plakemi, dhe si mund ta shmangim këtë” ka dalë në treg në shtator të këtij viti. Profesor dhe studiues në Shkollën Mjekësore të Harvardit, dhe bashkëpunëtor i revistës “Aging”, Sinkler thotë se përparimet e fundit shkencore, kanë ndryshuar efektet e plakjes tek kafshët.
Ai ka zbatuar deri tani shumë nga gjetjet shkencore. Ai thotë se “nuk ka ligje biologjike, kimike ose fizike, që thonë se jeta duhet të marrë fund”. Ka organizma që nuk plaken. Qelizat e pishave, nuk pësojnë asnjë plakje me kalimin e kohës. Tek polipi i ujërave të ëmbël ‘Hydra Vulgaris, nuk vërehet ndonjë dallim domethënës midis shumë të rinjve dhe shumë të moshuarve.
Disa kandila deti të njohur si “të pavdekshëm”, janë dukshëm të aftë të jetojnë përgjithmonë. Peshkaqeni i Grenlandës, vlerësohet se jeton mbi 500 vjet, dhe nuk e arrin pjekurinë seksuale para moshës 150-vjeçare. E imagjinoni dot një njeri 150-vjeçar, para moshës së pubertetit! Një adoleshent të përhershëm?
Nuk ekziston asnjë gjen i vetëm përgjegjës për plakjen. Por shkenca ka identifikuar më shumë se 2 duzina gjenesh të “jetëgjatësisë”, që janë dëshmuar të afta të zgjasin mesataren dhe maksimumin e jetës tek shumë organizma. Këto gjene, gjenden në çdo organizëm: pemë, krimba, balena dhe njerëz.
Sirtuinat janë rregullatorë epigjenetikë. Tek gjitarët ndodhen 6 të tilla. Ata kurojnë inflamacionin kronik, që shkakton shumë sëmundje kronike si ateroskleroza, artriti dhe astma. Studimet tek minjtë, kanë treguar se ato përmirësojnë riparimin e ADN-së, forcojnë kujtesën, rrisin qëndrueshmërinë e ushtrimeve dhe i ndihmojnë minjtë të qëndrojnë elegantë.
Sinkler beson se arsyeja e veçantë pse plakemi, është humbja e informacionit epigjenetik. Ai e cilëson gjenomin njerëzor si një kompjuter dhe epigjenin si softuer. Informacioni gjenetik është i njëjtë në çdo qelizë. Epigjenoma, është ajo që e udhëzon një qelizë të zhvillohet në një qelizë të veshkave, dhe jo në një qelizë të zemrës.
Shkencëtari parashikon që një ditë mund të jetë e mundur vaksina kundër plakjes. Eksperimentet me qelizat burimore dhe klonimin, janë tepër intriguese. Terapia e gjeneve premton shumë, edhe pse ka disa shqetësime etike. Derisa të mbërrijë dita kur plakja të ndalet plotësisht, shkencëtari rekomandon disa këshilla për të pasur një jetë sa më të gjatë.
Pini çdo ditë vitaminë D, vitaminë K2 dhe aspirinë. Kufizoni konsumimin e sheqerit, bukës dhe makaronave. Mos hani ëmbëlsira, dhe shmangni konsumin e mishit të kafshëve. Mos hani fare një vakt në ditë. Bini në peshë dhe merruni me palestër, dhe mos pini duhan. Shmangni plastikën në furrën me mikrovalë, si dhe ekspozimin e tepërt ndaj rrezeve ultravjollcë, dhe rrezeve X.