Disa ditë më parë, bëra një shëtitje në dyqane. Ishte një mëngjes i lavdishëm dhe parqet dhe kafenetë ishin plot me familjarë që shijonin diellin. Ndoshta dyqanet ishin pak më të qetë se sa do të kishin qenë një vit më parë, por përsëri ishin plot.
Restorantet përgatiteshin për drekë, gjendja shpirtërore e njerëzve ishte e qetë dhe e lumtur. Dhe askush, po askush, nuk mbante maskë.
Unë nuk isha në Britani por në Suedi, një komb i cili qëndroi i vetëm në Evropë duke refuzuar bllokimin dhe izolimin për shkak të Covid-19.
Dhe ndërsa isha në radhë për t’i blerë djalit tim një akullore, u mahnita nga kontrasti me situatën në vendin tim. Si shumica e njerëzve, kurrë nuk e imagjinoja që bllokimi të zgjaste kaq shumë, ose që pasojat do të ishin kaq shkatërruese.
Në të vërtetë, disa javë pasi Boris Johnson njoftoi kufizimet, unë shkruajta në këto faqe se frika e një “Depresioni të Dytë të Madh” kishte filluar, dhe se me frymën e duhur, Britania do ta kapërcente shpejt.
Por ndërsa muajt kaluan dhe ne u “mbytëm” në inerci, optimizmi im u zhduk.
Shifrat e fundit tregojnë që ekonomia jonë u tkurr me 20 përqind në tre muajt e parë të bllokimit, një rënie shumë më e keqe sesa në vendet e tjera industriale, siç janë SHBA-ja dhe Gjermania.
Shumica e ekspertëve besojnë se më e keqja nuk ka ardhur akoma. Banka e Anglisë parashikon se papunësia do të arrijë 2.5 milion deri në fund të vitit.
Sa për Boris Johnson, ai dukej se ishte zhdukur pa lënë gjurmë, të paktën derisa “Mail” e gjeti në një vend të largët skocez këtë javë.
Qeveria duket e paaftë për të drejtuar dhe gjendja shpirtërore e publikut karakterizohet nga negativitet i hidhur.
Kështu, u ndjeva i lehtësuar që dy javë më parë hipa në aeroplan për në kryeqytetin suedez Stokholm. Në Suedi, udhëheqësit mbanin dyqane dhe zyra të hapura në të gjithë vendin, këmbëngulnin që fëmijët të shkonin në shkollë dhe nuk u thonin qytetarëve të tyre të vinin maska.
Megjithatë nuk mund ta mohoj se ndjeva ankth. Herë pas here pyesja veten nëse mund t’i anulonim pushimet tona familjare. Por gruaja ime, një person shumë më i guximshëm se unë, nuk dëgjonte.
Isha kureshtar të shihja se si Suedezët po vazhdonin jetën.
Disa raporte pohuan se jeta e zakonshme nuk kishte ndryshuar. Të tjerët, veçanërisht në qarqet e krahut të majtë, e sulmuan Suedinë si një zonë katastrofike, sikur rrugët të ishin të mbushura me trupa të pavarrosur.
Autori i strategjisë së koronavirusit të vendit, një epidemiolog i quajtur Anders Tegnell, është bërë një nga burrat më të diskutueshëm në Evropë.
Që në fillim, ai këmbënguli se bllokimi i detyrueshëm ishte humbje kohe.
Suedia kishte një plan për pandeminë, ka thënë Tegnell dhe do t’i përmbahet asaj.
Njerëzit duhet të jenë të ndjeshëm, të lajnë duart, të shmangin transportin publik dhe të mbajnë një distancë të sigurt, por kaq ishte e gjitha.
Mbyllja e shkollave ishte ‘e pakuptimtë’. Ndalimi i kufijve ishte ‘qesharak’. Maskat ishin, në përgjithësi, një humbje kohe. Dyqanet dhe restorantet duhet të qëndronin të hapura.
Dhe kur intervistuesit pyetën pse Suedia nuk po ndiqte Gjermaninë, Francën dhe Britaninë në mbyllje, Tegnell kishte një përgjigje të prerë. Vendet e tjera, tha ai, kishin ‘panik’. Por paniku nuk ishte mënyra e suedezve.
Rezultatet nuk ishin perfekte. Si ne, edhe suedezët nuk arritën të mbronin shtëpitë e tyre të kujdesit.
Në kohën kur unë zbrita në Stokholm, niveli i tyre i vdekjeve ishte pothuajse 57 për 100,000 njerëz, shumë më keq sesa në vendet fqinje.
Niveli i vdekjes në Suedi është ende më i ulët se ai në Belgjikë (87 për 100,000 njerëz), Spanjë (62), Britani (62) dhe Itali (58).
Pas negativitetit, paranojës, rënkimeve dhe grindjeve të Britanisë, Suedia ishte parajsë.
Kontrasti më goditi pothuajse menjëherë në supermarket. Zakonisht, çmimet e larta skandinave më bëjnë të ndiej ankth.
Por këtë herë mezi i vura re, sepse isha shumë i zënë duke shijuar mungesën e radhëve jashtë dyqanit, mungesën e maskave dhe atmosferën përgjithësisht të qetë.
Për suedezët, jeta e verës ka vazhduar normalisht.
Meqenëse shumica e suedezëve flasin anglisht në mënyrë të shkëlqyeshme, ne i pyetëm njerëzit se si ndiheshin. Dhe përgjigjet ishin gjithmonë të njëjta.
Po, ata ndiheshin keq që virusi kishte hyrë në shtëpitë e tyre të kujdesit. Por pa përjashtim, suedezët ishin të lumtur që i shpëtuan izolimit.
Nuk doja të kthehesha. Mbase përvoja suedeze ishte shumë e mirë për të qenë e vërtetë?
Më 3 gusht, ditën kur mbërritëm në Stokholm, vetëm një person suedez u raportua se vdiq nga Covid-19. Numri i vdekjeve të ditës tjetër ishte tre.
Sipas Sebastian Rushworth, një mjeku amerikan në një departament të Stokholmit, nuk ka patur asnjë pacient të vetëm Covid-19 në një muaj.
A duhet të kishte ndjekur Britania shembullin e Suedisë?
Një kundër-argument i qartë është se Britania ka një popullsi më të dendur. Ndoshta gjithmonë do të na duhej një lloj izolimi, qoftë edhe përkohësisht.
Në çdo aspekt tjetër, mendoj se krahasimi na tregon diçka tjetër.
Në tre muajt e parë, ekonomia e Suedisë u tkurr me rreth 9 përqind, më pak se gjysma e rënies së ekonomisë tonë. Fëmijët tanë qëndruan në shtëpi, ndërsa fëmijët e tyre shkuan në shkollë. Bizneset tona u mbyllën, bizneset e tyre mbetën të hapura. Jeta jonë shoqërore dhe kulturore është e ndaluar, ndërsa jeta e tyre vazhdoi me disa kufizime të ndjeshme.
Shkencëtarët e Suedisë hartuan një plan, dhe qeveria e tyre e ndoqi me qetësi atë.
Por ndoshta është shumë e thjeshtë të fajësosh Boris Johnson dhe bashkudhëheqësit e tij, të cilët, në fund të fundit, janë thjesht një reflektim i shoqërisë së cilës i shërbejnë. Qasja e Tegnell funksionoi, sepse suedezët janë seriozë, të ndjeshëm, që i binden ligjit, që besojnë në përgjegjësinë individuale.
Megjithatë, vdekjet nga koronavirusi tani janë gjashtë herë më të ulëta se vdekjet nga gripi dhe pneumonia.
Vetëm një fëmijë i shëndetshëm dihet se ka vdekur nga Covid në Britani.
Nuk ka asnjë arsye, pse politikanët e Britanisë nuk mund ta ndryshojnë rekordin. Ata duhet ta bëjnë këtë shpejt, edhe nëse u prishen pushimet e tyre të çmuara.
Për shumë kohë, ne jemi qeverisur nga paranoja. Por logjika ekonomike dhe sensi i qartë tregojnë se nuk mund të qëndrojmë të paralizuar për as edhe një minutë më shumë.
Prioriteti tani duhet të jetë rindërtimi i ekonomisë.