Kombet e Bashkuara po shënojnë 75 vjetorin e saj, pasi një “rend botëror” i pas Luftës së Dytë Botërore e krijoi atë mbi “baza të lëkundura”.
Sipas një shkrimi të BBC, politika e parë e jashtme e presidentit Donald Trump ka treguar “mosrespekt” të SHBA-së në marrëveshjet shumëpalëshe, nga marrëveshja e Klimës së Parisit në marrëveshjen bërthamore të Iranit, ndërsa Kina dukshëm po pozicionohet si mbështetësi i ri i Kombeve të Bashkuara.
Por ndikimi në rritje kinez ka një çmim, dhe nëse Pekini po ofron më shumë para për të financuar agjencitë e OKB-së si Organizata Botërore e Shëndetësisë, do të dëshironte të kishte më shumë ndikim, si rezultat, shkruan Laura Trevelyan, në shkrimin e saj për BBC.
Sipas saj, sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres foli për një moment themelor me të cilin përballet OKB – ata që ndërtuan Kombet e Bashkuara e dinin vlerën e unitetit, vuri në dukje ai, pasi ata kishin jetuar nëpër luftë dhe një pandemi të mëhershme.
Dhe ankthet për atë që do të thotë rivaliteti i Kinës amerikane për stabilitetin global, ishin të shumta në këtë mbledhje nga largësia të udhëheqësve botërorë, thuhet më tej në një shkrim të BBC.
Nuk kishte ndonjë “mashtrim” të tonit të presidentit Francez Emmanuel Macron, pasi ai tha në vërejtjet e tij të para-regjistruara se bota e sotme nuk mund t’i lihet rivalitetit midis Kinës dhe SHBA-së.
Ky rivalitet, i cili ka parë të dy vendet të “kapin brirët” në gjithçka, nga tregtia në teknologji, po bëhet gjithnjë e më i ashpër – dhe presidenti Trump përdori retorikën, duke përdorur platformën e tij në skenën botërore për t’u drejtuar kundër asaj që ai e quajti virusin kinez.
Me më pak se 40 ditë deri në zgjedhjet në SHBA, akuzat ndaj Pekinit janë thelbësore për fushatën e Trump, vlerëson Laura Trevelyan.
Në këtë drejtim, sipas saj, duket se ka një përpjekje të përbashkët për të shmangur kritikat për trajtimin e shpërthimit nga presidenti duke kritikuar Kinën për “eksportimin e virusit”.
Por a do të çonte në një konflikt ushtarak një botë bipolare në të cilën SHBA dhe Kina luftojnë për epërsi?
Është e qartë se Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së është i shqetësuar për atë që pritet të vijë, duke paralajmëruar një tjetër “Luftë të Ftohtë”.
“Ne po lëvizim në një drejtim shumë të rrezikshëm”, tha z. Guterres. “Bota jonë nuk mund të përballojë një të ardhme ku dy ekonomitë më të mëdha e ndajnë globin në një Frakturë të Madhe – secila me rregullat e veta tregtare dhe financiare dhe kapacitetet e internetit dhe inteligjencës artificiale. Një ndarje teknologjike dhe ekonomike rrezikon që në mënyrë të pashmangshme të kthehet në një ndarje gjeostrategjike dhe ushtarake. Ne duhet ta shmangim këtë me çdo kusht”.
Ky diskutim i hapur në lidhje me pasojat e një “frakture të madhe” tregon se sa shpejt po ndryshon bota dhe se si diplomatët po përpiqen të vazhdojnë të ndjekin këtë trend, vlerëson Trevelyan.
Gjithsesi, sipas saj, presidenti i Kinës, Xi Jinping, deklaroi në të vërtetë në debatin e përgjithshëm virtual se “Kina nuk ka ndërmend të luftojë as në një Luftë të Ftohtë ose një të nxehtë me ndonjë vend”.
Siç vlerëson Trevelyan, kjo deklaratë ishte domethënëse.
Sipas saj, presidenca e Donald Trump ka rritur tensionet me Kinën, deri në pikën ku spekulimet se ku çon e gjithë kjo janë të përhapura.
“Një diplomat me përvojë më tha të martën se debati i përgjithshëm në OKB gjithmonë shihej si kaos kreativ”, shkruan Laura Trevelyan, në shkrimin e saj për BBC.
Ndërsa liderët botërorë u bashkuan dhe u kënaqën dhe u takuan privatisht, u bë një diplomaci e vërtetë, thotë më tej ajo.
“Tani, është thjesht kaos, tha ky njeri me eksperiencë në politikë me trishtim, duke pyetur retorikisht se kush është në krye, dhe cili udhëheqës botëror ka më shumë sesa thjesht interes të ngushtë vetjak”.
Veç kësaj, ajo sjell në pah faktin se pandemia ka përfituar nga padrejtësitë e botës, siç ka theksuar sekretari i përgjithshëm i OKB.
Njerëzit po vuajnë, planeti ynë po digjet, tha ai, duke iu lutur udhëheqësve botërorë që ta shihnin COVID-19 si një thirrje zgjimi për sfidat përpara.
Megjithatë, brenda një ore pasi z. Guterres tha se solidariteti është interes vetjak, presidenti Trump deklaroi se të gjithë liderët botërorë duhet të ndjekin shembullin e tij dhe t’i vendosin vendet e tyre të parët.
Në këtë kontekst, vlerëson Trevelyan, nëse ai rizgjidhet, unilateralizmi i tij do të bëhet më i theksuar dhe Kombet e Bashkuara ndoshta do të margjinalizohen më tej nga Uashingtoni.
Por a do të dobësohej edhe angazhimi i SHBA-së për NATO?
Po të zgjidhej Joe Biden president, tensioni midis Uashingtonit dhe Pekinit mund të zvogëlohej, por rivaliteti themelor i Kinës amerikane do të mbetej, shkruan Trevelyan në shkrimin e saj.
Dhe në fund ajo thotë: Bota po rindërtohet dhe pyetja tani është se si përshtatet rendi i vjetër multilateral – dhe kush do ta udhëheqë atë.