Samuel Paty u tha nxënësve të tij të mos shihnin, nëse e bënin këtë mund të ofendoheshin. Ai e dinte që karikaturat e Profetit Muhamed konsiderohen blasfemi nga myslimanët. Por meqenëse imazhet në fjalë u botuan nga Charlie Hebdo, një revistë satirike franceze, stafi i së cilës u masakrua nga xhihadistët më 2015-n, ato ishin gjithashtu të rëndësishme për një mësim në lidhje me fjalën e lirë. Mësuesi mendoi që nxënësit e tij ishin mjaft të rritur për të vendosur vetë. Për këtë, atij iu pre koka.
Në epokën e mediave sociale, zemërimi mund të bëhet shpejt global. Prindi që denoncoi Z. Paty nuk ishte në klasë dhe gënjeu kur tha se vajza e tij kishte qenë. Xhihadisti që vrau mësuesin e bëri këtë pasi pa një video në Facebook të postuar nga ai prind. Dhe kur Emmanuel Macron, presidenti i Francës, dënoi vrasjen dhe mbrojti fjalën e lirë, udhëheqësit e disa vendeve myslimane e akuzuan atë për islamofobi. Mes tyre ishin presidenti i Turqisë, i cili burgos mijëra myslimanë se i përkasin një grupi të gabuar fetar dhe kryeministri i Pakistanit, i cili duket më shumë i mërzitur nga ngjarjet në një klasë në Francë sesa në gulagun me miliona myslimanë, në Kinën fqinje.
Politikanët e paskrupullt kanë nxitur gjithmonë zemërimin racor apo sektarian, për të bashkuar mbështetësit e tyre dhe për të shpërqendruar vëmendjen nga të metat e tyre. Por disa kritikë duket se sinqerisht besojnë se Franca është shkaku, më shumë se sa viktima, i sulmeve xhihadiste në tokën e saj. Ata shpesh tregojnë për traditën e tij të lacité, ose laicizmit. Kjo u ngulit me ligj më 1905-n, pas një lufte të gjatë me kishën katolike. Mbron të drejtën për të besuar, ose për të mos besuar dhe ndan fenë nga jeta publike. Asnjë president francez nuk mund të betohej mbi një libër të shenjtë. Asnjë shkollë shtetërore franceze nuk mund të vinte në skenë një shfaqje të lindjes së Krishtit. Disa mendojnë se rregulla të tilla diskriminojnë myslimanët. Një ndalim i simboleve fetare “të spikatura” në shkollat shtetërore përfshin kryqin e krishterë, por disa myslimanë ende mbajnë mëri për faktin se ato (ose vajzat e tyre) duhet të heqin shamitë në portën e shkollës. Kur zoti Macron njoftoi kohët e fundit një goditje mbi shenjat e “separatizmit islamik”, të tilla si shkollimi në shtëpi, të cilin ai e sheh si një pretekst për mësimdhënien e radikalizuar, ai u akuzua për “armatosje” të sekularizmit kundër myslimanëve.
Më e diskutueshme nga të gjitha për disa myslimanë, ligji francez mbron të drejtën për të blasfemuar dhe për të fyer çdo fe – edhe pse jo për të diskriminuar një individ në bazë të besimit fetar. Disa e shohin këtë, gabimisht, si një fushatë franceze për të fyer Islamin. Bojkotet e mallrave franceze dhe protestat anti-Macron janë zhvilluar nga Stambolli në Islamabad.
Diskriminimi ndaj myslimanëve është një problem i vërtetë në Francë, pasi Macron e pranon në mënyrë implicite. Punëdhënësit kanë më shumë të ngjarë të hedhin poshtë kërkesat e tyre për punë. Macron është zotuar të luftojë racizmin dhe të përmirësojë mundësitë për njerëzit në lagjet e varfra, “të çfarëdo ngjyre lëkure, origjine, feje”. Atij do t’i duhet ta ndërpresë këtë punë edhe pa u minuat nga ministrat e tij, që kapen në mënyrë absurde me ekzistencën e rafteve të veçanta për ushqime hallall, në supermarkete.
Megjithatë është e rëndësishme të mos humbasim fokusin nga dy pika të kontekstit. Së pari, më shumë se 250 njerëz janë vrarë në sulmet terroriste islamike në Francë, që nga viti 2015. Vitin e kaluar më shumë të dyshuar për terrorizëm xhihadist u arrestuan në Francë sesa në çdo vend tjetër të BE-së. Shërbimet e inteligjencës franceze paralajmërojnë se radikalët po bëjnë një luftë me mendjet e të rinjve, veçanërisht në internet, për të fituar rekrutë të dhunës. Franca ka të drejtë të jetë më e shqetësuar se të gjithë dhe të kërkojë të përgjigjet me vendosmëri.
Së dyti, Franca ka gjithashtu të drejtë të mbrojë fjalën e lirë. Një fe është një grup idesh dhe për këtë arsye, e hapur për debate dhe madje edhe tallje. Folësit e vëmendshëm do të përpiqen të mos japin shkelje falas. Por qeveritë nuk duhet t’i detyrojnë ata që të mos jenë ofensivë. Nëse do ta bënin, të gjithë do të duhet të censuronin veten, nga frika se mos ofendonin personin që ofendohej më lehtë në audiencë. Dhe siç zbuloi zoti Paty, një audiencë mund të përfshijë këdo në planetin Tokë, që ka një telefon.
Shteti francez nuk duhet të japë kurrë përshtypjen se miraton blasfeminë, por është e drejtë të mbrojë blasfemuesit, ashtu si është e drejtë të mbrojë ata që ankohen për ta, për sa kohë ata nuk mbrojnë dhunën. Siç kanë theksuar shumë myslimanë të zhytur në mendime në Francë dhe gjetkë, pa marrë parasysh se sa të ofenduar ndiheni, përgjigjja ndaj fjalës nuk është thika: është më shumë fjalë.(The Economist, “Si”)