Nga Shpëtim Nazarko
Shiko, po më thoshte një miku im i vjetër. Në Zagori, deri para pak vitesh, u krijuan kope të mëdha më bagëti. Vajtën deri 20 000 kokë. Lopë, dhen e dhi. Që, veç të tjerash, nga prodhimet e tyre bënin edhe kakërdhi a pleh, që fshatarët vendas ua shpinin agallarëve të Lazaratit. Të cilët, plehëronin atë prodhimin e famshëm, me të cilin ngatërruan dynjanë. Një thes me kakërdhi dhish, bënte 2 000 lekë. Ai me pleh lope, 1 000 lekë. Pastaj bënin djathë, baxho dhe lëkurë. Po tani, ia kanë mbathur të gjithë. Nga katër tufa, ka ngelur vetëm një… Kanë mbetur pak në klubin e fshatit, që zihen herë pas here në favor të Ramës, apo Bashës… Të tjerat i di Perëndia!
Ndërsa miku im, po më tregonte duke qeshur e qarë këtë histori, me të cilën, elitarët e Shqipërisë mund të zënë të qeshin a të zënë hundët me dorë, m’u kujtua kolosi i madh i Francës dhe i botës, Hygo. Në një pasazh të mrekullueshëm te “Të mjerët”, plaku i madh kish zënë e po i hynte ca llogarive të çuditshme. Bënte hesap gjënë e gjallë të Francës dhe pastaj, plehun e prodhuar prej saj. Me numra pa fund. Dhe pastaj, zinte e bënte llogari rendimentin e rritur të prodhimit e më në fund, thoshte.
Eh, eh… muti i Francës, është ari i Francës.
Ca ditë më parë, një bari nga Skrapari, thoshte ashtu gjysmë me të qeshur, se në gjashtë muajt e fundit, kishte fituar 650 milion lekë nga kopetë e pafundme që kish. Po nuk e ndihmonte njeri e lodhej. Fëmijë, nipa dhe mbesa i kishin lënë shëndenë, por besoj se edhe prisnin të merrnin gjë nga qesja e tij e parave… Nuk e di a i kanë bërë llogari korrespondentët, tamam, shifrat e tij, se po ishin numrat me tre a katër zero ngatërrohen nga pak. Ajo që di tamam, është se ka shumë pak kompani prodhuese në Shqipëri, që të fitojnë në muaj, sa fiton ky bariu i Skraparit. Edhe ka mundësi t’i fitojë. Ndoshta, nuk shikon shumë televizor, a dëgjon po aq shumë radio, ku thërrasin e buçasin qeveritarët, a elitat kombëtare.
Me mikun e vjetër, debati erdhi se, unë po e kundërshtoja për Tunelin, apo si e quaj unë “Vrimën e Llogarasë”, që qeveria ka vendosur të bëjë. Isha dhe jam i bindur, se për të shkurtuar gjysmë ore a një orë rrugën, nuk ia vlenin ato 100 a 200 meleonë euro të hedhur në atë vrimë. Turisti e vlerëson para së gjithash atë zonë, së pari, për panoramën e mahnitshme që bashkon në pak kilometra gjatësi, të tëra bukuritë e Francës, Zvicrës e Austrisë të mbledhura së bashku…
Me një të dhjetën e këtyre parave, besoj, se mund të kishe jo vetëm tufa të pafundme me bagëti. Që ishin, mishi dhe qumështi natyror, për turistët që do të zbrisnin në brigjet e Vlorës, Himarës, apo gjithë Rivierën e hatashme të Shqipërisë. Po nuk do mbaronte këtu. Lëkurët e këtyre bagëtive do të mbyllnin ciklin e këpucëve, që vendi bën e ua shet të tjerëve. Është detyrim ky, i ardhur dhe nga një këndvështrim tjetër. Kur vërtet, Kryeministri të bëjë rrogën minimale 300 mijë lekë, pronarët e fasonerive do rrudhin buzët e ndoshta edhe ua mbathin këmbëve. Për t’i kthyer fasoneritë në pasuri kombëtare prodhimi, duhen patjetër, ato lëkurët e deleve të Labërisë, që ulin çmimet e këpucëve dhe rrisin natyrisht rrogat e punëtorisë. Turqia, që ka nga flotat më të mira të Evropës në aviacion, ka bërë ligj të posaçëm që u mbledh lëkurët për Bajram, njerëzisë. I duhet, për të forcuar linjën e treguar më sipër…
E mirë, do të thoshin elitat e Shqipërisë. Lëri këto, se duhen ca gjëra të tjera elitare.
Për të folur nga pak me ton më elitar, a për t’i ngjarë nga pak, po këtyre elitave…
Asnjë vend në botë, thjesht asnjë, nuk mund të zhvillohet dot pa respektuar dy teza të thjeshta, që i kam shkruar dhe mësuar nga të tjerë, që janë më të mençur se unë, apo elitat tona kombëtare.
Së pari, do modernizosh resurset që të kanë lënë të parët e tu. Dhe së dyti, të shohësh pozicionin tënd gjeografik ndaj të tjerëve. Je vend tranzit, qendror, apo periferik. E kur t’i përcaktosh këto, atëherë ligjet më të rëndësishme të parlamentit, shkojnë në realizimin e këtyre dy pikave. E po ashtu, pjesa më e rëndësishme e sistemit tënd arsimor, vete po për të plotësuar ato dy pika…
Po çfarë na lanë të parët, që duhet modernizuar?
E kam shkruar shpesh, por po e rikujtoj. Në vitin 1936, kur Duçja vendosi të na pushtonte, pruri në Shqipëri një masë të madhe njerëzish, të studionte inventarin e këtij vendi. Dhe rezultoi, sipas instituteve të specializuara të Romës, që Shqipëria ishte në vend të parë absolut, mbi Zvicër, Gjermani, Angli e Francë, në numrin e të imtave dhe gjedhëve për 1 000 banorë.
Për dreq, sot kur vendi qeveriset nga ato që quhen elita, ky raport është një me njëqind, në favor të botës. E kuptoni, ku kemi vajtur. Dhe mua, më kujtohet gjithnjë zgërdheshja e elitarit Nano, që thoshte: E pastaj… Ne jemi ekonomi tregu. Edhe barin, mund ta blejmë nga jashtë.
Ku vemë, nuk e di.
Një budalla e kupton që pasuritë e vendit, janë minerare apo ndryshe, që peshojnë shumë. Minerale, naftë, çimento e ujë. Kërkojnë port dhe hekurudha, për t’i trasportuar jashtë. Me kamionë nuk bëhen dot, se bën kosto e madhe dhe në Bulqizë, e dinë mirë këtë gjë. Pasuritë tona kërkojnë të përshkosh pikën më të shkurtër nga portet e saj, nga Vlora e Durrësi drejt Maqedonisë.
Shikojeni strategjinë e Shqipërisë. Nanua u nis nga Kakavija, për një drejtim nuk e di se ku. Berisha, nga Durrësi drejt Nishit, Rama po i vjen vërdallë bregut të detit. Harta e një neriu që ka bërë dy klasë shkollë e jo universitet elitash, të tregon sa më lart, se mallrat tona duhet të vinin nga dy portet drejt Qafë –Thanës.
Elitat, nuk kanë nge ta shikojnë këtë histori të thjeshtë, që kërkon realizimin e resurseve dhe pozicionin gjeografik të vendit. Janë të zënë me sherrin Rama-Basha. Sa për sport, se nuk besoj se e kanë vërtet. Sherr i stisur që shpesh, mbaron sipas këngës së njohur… Në ato maja rripa-rripa… Militantë mallkojnë si hoxhë të çmendur, a sipas variantit që mësuan nga Hoxha, për të të etiketuar komunist, ramist, a një dreq e di se çfarë. Kryeministrat venë e vijnë dhe çdo ditë, të tjerët vijnë vërdallë, të mbytur në mjerim.
Më thënë troç, jam me kakërdhitë e Zagorisë, çobanin e Skraparit dhe kundër atyre që thonë jemi elitë. Ç’t’i bëj, më duhet të them… jam fshatar pagdhendur e nuk më pëlqen të jem elitar!