Ndërkohë që ka nisur fushata e vaksinimit për koronavirusin thuajse në të gjithë botën, shumë shtete po hasin vështirësi për të siguruar dozat e nevojshme, por edhe për të kryer këtë operacion gjigant të imunizimit të popullsisë, me qëllim frenimin e përhapjes së Covid-19. Por, një shembull i mirë sesi realizohet vaksinimi masiv i popullatës vjen nga arkivat amerikane, saktësisht nga Nju-Jorku i vitit 1947, ku më shumë se 6 milionë persona u vaksinuan praktikisht “brenda natës”, duke frenuar përhapjen e një tjetër epidemie, shumë më vdekjeprurëse sesa ajo e Covid-19.
Në shkurt të atij viti, virusi i lisë mbërriti në Nju-Jork nga Meksiko Siti, përmes biznesmenit amerikan Eugene Le Bar. Por brenda 1 muaji, përmes një bashkëpunimi të autoriteteve federale dhe shtetërore, u arrit imunizimi i të gjithë banorëve të qytetit. Si rezultat, edhe pse virusi ishte tepër ngjitës dhe vdekjeprurës, nga sëmundja humbën jetën vetëm 2 persona, vetë Le Bar dhe një tjetër.
“Ajo që ndodhi ishte pikërisht ajo që duhet bërë gjatë një pandemie, informim i shpejtë, bashkëpunim mes autoriteteve dhe vaksinim vullnetar i popullsisë”, thotë Judith Leavitt, profesore e historisë së mjekësisë në Universitetin e Uiskonsin-Madison.
Kur Le Bar dhe bashkëshortja mbërritën në Nju-Jork ai kishte nisur të shfaqte disa simptoma të sëmundjes, por gjithsesi mori një dhomë hoteli dhe qëndroi disa ditë për të vizituar qytetin. Por, më 5 mars gjendja e tij u rëndua dhe pasi u shtrua në spital, ndërroi jetë 5 ditë më vonë. Sipas të dhënave të kohës, mjekët fillimisht e përjashtuan linë, por më vonë, duke u bazuar edhe dy raste të tjera të ngjashme, u konfirmua më e keqja.
Të gjithë punonjësit dhe pacientët e spitalit u vaksinuan, si edhe të gjithë personat që kishin qëndruar në hotelin e Le Bar. Por virusi tashmë ishte përhapur. Më 4 prill, Shërbimi i Shëndetit Publik u njoftua për atë që po ndodhte dhe menjëherë u hartua plani për vaksinimin masiv. Të gjitha mediat – gazeta, radio dhe televizione – njoftonin vazhdimisht njerëzit për t’u vaksinuar, ndërsa kompanitë e prodhimit të vaksinave nisën punën pa ndërprerje, 24 orë në ditë, për të siguruar sasinë e nevojshme.
650 mijë doza u dorëzuan menjëherë, ndërsa qindra mijëra të tjera mbërritën në qytet përmes ushtrisë. Më 21 prill, vaksinën e mori edhe presidenti Harry Truman, sipas raportimeve të mediave të kohës. Pavarësisht vështirësive, për më pak se një muaj, 6 350 000 njujorkezë u vaksinuan, më shumë se 5 milionë brenda dy javësh.
Para vitit 1947, epidemia e fundit e lisë në Nju-Jork kishte ndodhur në vitin 1875, ku sipas raportimeve kishin humbur jetën rreth 2 mijë banorë. Lija (për të mos u ngatërruar me linë e dhenve) përhapej shumë lehtë, vetëm me një prekje, kollë ose teshtimë.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, vetëm në shekullin XX kjo sëmundje i ka marrë jetën 300 milionë personave. Po sipas OBSH, ky është i vetmi virus i zhdukur nga qarkullimi në historinë e njerëzimit, zyrtarisht në vitin 1980, edhe pse rasti i fundit i regjistruar ka ndodhur në vitin 1977.