Në Shqipëri, kriza e besueshmërisë së medias është thelluar ndjeshëm gjatë viteve të fundit. Një vëzhgim i thjeshtë mbi peizazhin mediatik shqiptar zbulon një model shqetësues: shumë prej platformave kryesore televizive dhe lajmesh janë në pronësi të individëve të fuqishëm, të cilët njëkohësisht kanë interesa të tjera biznesi, shpesh të lidhura ngushtë me qeverinë dhe punët publike. Këto biznese marrin fonde nga kontratat publike, ndërsa përdorin median si një mjet për të ushtruar presion mbi entitete publike dhe private, por edhe për të përhapur propagandë në favor të qeverisë.
Për shumë qytetarë shqiptarë, është e vështirë të kenë besim në një media që shfaq më shumë interes për agjendat e pronarëve sesa për të raportuar lajme të sakta dhe të balancuara. Në këtë kontekst, shumë pyetje ngrihen mbi atë që po ndodh në skenën mediatike shqiptare. Sa herë që publikohen lajme që i japin mbështetje politikave të qeverisë, lindin dyshime nëse ky është një qëndrim i sinqertë i medias apo një reflektim i interesave financiare të pronarëve të tyre.
Media si “armë” presioni dhe përfitimi
Në Shqipëri, shumë prej pronarëve të televizioneve dhe platformave të lajmeve janë të përfshirë në biznese të mëdha që përfitojnë nga fondet publike për projekte të rëndësishme infrastrukturore. Këto kompani shpesh marrin kontrata nga qeveria, duke krijuar një varësi financiare të ndërsjellë që zbeh mundësinë e një raportimi të pavarur dhe kritik ndaj vendimeve politike. Në vend që të qëndrojnë si institucione të pavarura dhe mbikëqyrës të pushtetit, disa media janë kthyer në platforma që i shërbejnë interesave të ngushta të qeverisë dhe pronarëve të tyre.
Përdorimi i medias si mjet presioni nuk përfundon vetëm me qeverinë. Shpesh, këto media përdorin fuqinë e tyre për të ushtruar presion mbi entitete private dhe për të kontrolluar tregun. Bizneset që kërkojnë të ruajnë marrëdhënie të mira me qeverinë dhe pronarët e mediave shpesh ndodhen të detyruara të reklamojnë ose të shmangin tema delikate, për të mos u bërë objektiv i sulmeve mediatike.
Mungesa e transparencës dhe propaganda qeveritare
Mungesa e transparencës mbi pronësinë e mediave në Shqipëri ka bërë që qytetarët të humbasin besimin te informacioni që i serviret çdo ditë. Kur pronarët e këtyre mediave janë të angazhuar në projekte qeveritare dhe përfitojnë drejtpërdrejt nga fondet publike, është e vështirë të besohet se këto media do të mbajnë një qëndrim kritik dhe të pavarur. Përkundrazi, ato shpesh funksionojnë si mjete të propagandës së qeverisë, duke portretizuar vetëm anën pozitive të politikave dhe projekteve të saj, ndërsa heshtin ose minimizojnë problemet që shqetësojnë qytetarët.
Një shembull është mbulimi i temave që lidhen me reformat dhe investimet e qeverisë. Shpesh, programet informative dhe dokumentarët që transmetohen në këto media janë të ndërtuara në atë mënyrë që të lavdërojnë qeverinë për çdo hap të ndërmarrë, ndërsa raportimet kritike injorohen ose minimizohen. Ky është një model i ngjashëm me ato të vendeve ku liria e shtypit është e kufizuar, duke bërë që media të humbasë rolin e saj si mbikëqyrëse e pushtetit.
Kriza e besueshmërisë dhe presioni mbi publikun
Si pasojë e këtij modeli, besimi i publikut tek mediat është në nivelet më të ulëta. Shumë shqiptarë ndihen të distancuar nga media dhe shpesh nuk i konsiderojnë raportimet e saj si të besueshme apo të dobishme. Në vend të një burimi informacioni objektiv, shumë qytetarë i shohin televizionet dhe gazetat si instrumente që përçojnë interesa private dhe që nuk kanë interes për shqetësimet e vërteta të publikut.
Për të përmirësuar këtë situatë, është e nevojshme që pronësia mbi mediat të jetë e qartë dhe të ketë transparencë të plotë mbi burimet e financimit. Po ashtu, gazetarët dhe redaksitë duhet të kenë lirinë e nevojshme për të raportuar në mënyrë të pavarur dhe pa ndërhyrje nga pronarët dhe qeveria. Derisa këto kushte të arrihen, media shqiptare do të vazhdojë të funksionojë më shumë si një zgjatje e interesave private dhe qeveritare sesa si një shtyllë e demokracisë dhe informimit publik.
Nëse situata nuk ndryshon, do të vijojmë të shohim një media që i shërben më shumë propagandës dhe interesave të ngushta financiare, duke lënë qytetarët shqiptarë në errësirë informuese dhe duke minuar rolin kritik të medias në një shoqëri demokratike.