Ish-politikani serb Millan Radoiçiq vazhdon të jetë një nga çështjet më të diskutuara në raportet mes Kosovës dhe Serbisë, duke u cilësuar si një figurë kyçe në problemet e sigurisë në rajon. Për më shumë se një vit, ai është akuzuar për përfshirje në aktivitete kriminale, duke përfshirë terrorizëm dhe kontrabandë.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, e ka lidhur drejtpërdrejt emrin e Radoiçiqit me sulmet që kanë ndodhur dhe ato që mund të ndodhin në Kosovë. “Nëse Radoiçiq do t’i dorëzohej institucioneve të Kosovës, gjasat për realizimin e sulmeve do të reduktoheshin ndjeshëm,” deklaroi Kurti pas sulmit të 29 nëntorit në kanalin Ibër-Lepenc, që furnizon me ujë disa qytete dhe termoelektrana.
Ndaj Radoiçiqit ekziston një aktakuzë në Kosovë për sulmin e armatosur në Banjskë, ku humbi jetën një polic kosovar dhe tre sulmues serbë. Serbia ka nisur gjithashtu hetime ndaj tij për vepra të tjera penale, por deri më tani ai nuk është ekstraduar në Kosovë.
Kosova ka kërkuar mbështetje nga bashkësia ndërkombëtare për të rritur presionin mbi Serbinë në këtë drejtim. Kryeministri Kurti ka argumentuar se gjykatat në Kosovë janë më të besueshme dhe më transparente sesa ato në Serbi, duke iu referuar raporteve ndërkombëtare.
Presioni ndërkombëtar dhe diplomacia e BE-së
Augustin Palokaj, gazetar i njohur për raportimin e tij mbi politikën evropiane, thekson se BE-ja ka mirëkuptim për shtetet që nuk i ekstradojnë shtetasit e tyre, por shton se presioni mbi Serbinë duhet të jetë më i madh. Ai gjithashtu argumenton se mungesa e veprimeve konkrete nga Serbia vjen si pasojë e mungesës së ndonjë pasoje të qartë për mosbashkëpunimin e saj.
Toby Vogel nga Këshilli për Politikat e Demokratizimit ka deklaruar se koha për të rritur presionin mbi presidentin serb Aleksandar Vuçiq është tani, përpara se administrata e re e presidentit të zgjedhur amerikan, Donald Trump, të marrë detyrën. Ai e konsideron BE-në si aktorin kryesor që mund të ndikojë në zgjidhjen e kësaj situate.
Konteksti ligjor dhe implikimet rajonale
Radoiçiq ndodhet në Serbi dhe aktualisht është nën masa të kufizuara që i kërkojnë të paraqitet dy herë në muaj në një stacion policor. Në Serbi, ai përballet me akuza për trafik të paligjshëm të armëve dhe vepra të tjera penale, por vendimi për aktakuzën e tij ende nuk është marrë.
Në Kosovë, kërkesa për dorëzimin e tij mbetet një nga kushtet për vazhdimin e dialogut për normalizimin e marrëdhënieve mes dy vendeve.
Ndërkohë, analistët paralajmërojnë për paqëndrueshmëri në rajon, duke theksuar se mosveprimi në këtë situatë mund të dëmtojë përpjekjet për stabilitet dhe paqe.
Situata mbetet komplekse dhe për zgjidhjen e saj kërkohet angazhim i madh diplomatik, vullnet politik dhe zbatim i drejtësisë nga të gjitha palët e përfshira.