Autostrada Thumanë-Kashar, një projekt që duhet të ishte një shembull i përmirësimit të infrastrukturës në Shqipëri, është kthyer në një dëshmi të qartë të ndërthurjes së interesave private dhe mungesës së transparencës në administrimin publik. Me tarifa të larta dhe cilësi të ulët, kjo rrugë nuk është thjesht një aks transporti, por edhe një reflektim i politikave që favorizojnë oligarkët në dëm të qytetarëve.
Tarifa që zhvatin qytetarët
Lista e tarifave të publikuara nga kompania koncesionare “Gener 2” e Bashkim Ulajt tregon një qëllim të qartë për të zhvatur qytetarët shqiptarë. Për një aks prej vetëm 21 kilometrash, motoçikletat do të paguajnë 170 lekë, automjetet 250 lekë, ndërsa kamionët dhe autobusët 620 deri në 870 lekë. Këto tarifa janë shumë më të larta se standardet rajonale, veçanërisht kur merret parasysh cilësia e dobët e rrugës, e cila është larg standardeve të një autostrade moderne.
Autostrada, që u premtua me një shpejtësi lëvizjeje deri në 130 km/h, është e mbushur me defekte infrastrukturore. Në disa segmente, korsitë janë dëmtuar rëndë, duke e bërë të rrezikshme për makinat, veçanërisht ato të tonazhit të rëndë. Ndërkohë, qytetarët po paguajnë tarifa të kripura për një shërbim që as nga afër nuk i plotëson premtimet fillestare.
Oligarkia dhe qeveria: Një marrëveshje e heshtur
Ky projekt është një shembull i gjallë i politikave që favorizojnë oligarkët si Bashkim Ulaj, një nga biznesmenët më të fuqishëm në Shqipëri, i njohur për lidhjet e tij të ngushta me qeverinë e Edi Ramës dhe përfitimet që ka marrë nga qeveritë e kaluara, përfshirë atë të Sali Berishës. Në vend që këto projekte të përfitojnë publikun, ato përdoren për të forcuar pasurinë dhe pushtetin e disa individëve të privilegjuar.
Ndërsa Edi Rama shitet si reformator dhe modernizues, projektet e tilla tregojnë të kundërtën. Autostrada Thumanë-Kashar, që duhej të ndërtohej nga shteti dhe të ishte pa pagesë për qytetarët, u dorëzua në duart e një kompanie private, e cila tani po mbush xhepat në kurriz të shqiptarëve. Mungesa e transparencës në procesin e koncesionit dhe cilësia e dobët e punimeve janë tregues të qartë të interesave të ngushta që diktojnë këto vendime.
Nga ana tjetër, Sali Berisha, që shpesh paraqitet si mbrojtës i interesave të qytetarëve, është po aq i përfshirë në sistemin që ka favorizuar oligarkët si Ulaj. Si Rama ashtu edhe Berisha, përkundër retorikës së tyre të ndryshme, kanë mbështetur një model zhvillimi që i vë interesat e biznesmenëve të fuqishëm përpara nevojave të publikut.
Një sistem i kalbur
Rruga Thumanë-Kashar nuk është një rast i izoluar. Ajo është pjesë e një modeli më të gjerë ku resurset publike shfrytëzohen për të pasuruar një grusht individësh në kurriz të qytetarëve. Kjo rrugë nuk është vetëm një zhvatje financiare, por edhe një simbol i mungesës së drejtësisë dhe pabarazisë ekonomike në Shqipëri.
Në çdo vend normal, projekte të tilla do të ishin të fokusuara në shërbimin ndaj qytetarëve dhe zhvillimin e vendit. Në Shqipëri, ato kthehen në mjete përfitimi për oligarkët dhe politikanët që i mbështesin. Përballë kësaj situate, qytetarët shqiptarë mbeten të pambrojtur dhe të detyruar të paguajnë për gabimet dhe korrupsionin e liderëve të tyre.
Çfarë duhet bërë?
Zgjidhja kërkon një ndryshim të plotë të sistemit. Projekte të tilla duhet të jenë transparente, të mbështeten nga shteti dhe të garantojnë cilësi të lartë për qytetarët. Qeveria duhet të japë llogari për çdo projekt koncesionar dhe të ndalojë favorizimin e oligarkëve në kurriz të publikut. Për më tepër, është koha për një reformë të thellë në administratën publike dhe një rishikim të mënyrës se si merren vendimet për projektet e infrastrukturës.
Pa një veprim të tillë, Shqipëria do të vazhdojë të jetë peng i interesave private, ndërsa qytetarët e saj do të paguajnë çmimin e lartë të një sistemi që punon vetëm për të pasurit dhe të fuqishmit. Autostrada Thumanë-Kashar nuk është vetëm një rrugë, por një simbol i asaj që nuk funksionon në Shqipëri – dhe një thirrje për ndryshim urgjent.