Vilma Nushi është një nga emrat më të përfolur në skandalet e koncesioneve shëndetësore në Shqipëri, veçanërisht për përfshirjen e saj në koncesionin e Check Up-it. Ajo ka ndërtuar një perandori biznesi përmes kompanive që kanë përfituar nga tenderat publikë në sektorin e shëndetësisë, ndërsa është nën hetim nga SPAK për dyshime mbi korrupsion dhe keqmenaxhim të fondeve publike. Ky artikull analizon në mënyrë të paanshme situatën, duke përfshirë akuzat, masat e ndërmarra nga autoritetet dhe implikimet e këtij skandali për sistemin shëndetësor dhe ekonominë shqiptare.
Struktura e koncesionit dhe roli i Vilma Nushit
Koncesioni i Check Up-it është një nga marrëveshjet më të diskutueshme të sektorit të shëndetësisë në Shqipëri. Kompania koncesionare, 3P Life Logistic, është e kontrolluar kryesisht nga Marketing & Distribution, kompani e themeluar dhe drejtuar nga Vilma Nushi, e cila zotëron 80% të aksioneve.
Pjesa tjetër e aksioneve (20%) zotërohet nga Trimed, një kompani farmaceutike që ka fituar rreth 1300 tendera shtetërorë me një vlerë të përllogaritur në mbi 40 milionë euro që nga viti 2015. Ky përqendrim i një koncesioni strategjik në një numër të kufizuar kompanish ka ngritur shqetësime mbi mungesën e konkurrencës dhe ndikimin e aktorëve privatë në shëndetësinë publike.
Akuzat dhe hetimet e SPAK
Hetimet mbi Vilma Nushin dhe koncesionin e Check Up-it kanë nisur që në vitin 2020, si pjesë e një procedimi penal të hapur nga SPAK, bazuar në raportet e Kontrollit të Lartë të Shtetit (KLSH). Këto raporte identifikuan një dëm ekonomik të konsiderueshëm për shkak të faturimit të analizave që dyshohet se nuk janë kryer kurrë dhe rimbursimit të pajustifikuar të TVSH-së.
Pikat kryesore të akuzave përfshijnë:
- Mashtrim me shërbime të pakryera – Kontrolli i Lartë i Shtetit ka identifikuar se gjatë një periudhe të caktuar, koncesionari ka përfituar rreth 4 milionë euro për analiza që nuk janë realizuar.
- Përfitim i paligjshëm nga TVSH-ja – Sipas auditimeve të KLSH-së, koncesionari ka përfituar 2.3 milionë dollarë për rimbursim TVSH-je, pa justifikim të qartë ligjor.
- Manipulimi i pronësisë së kompanive – Një skemë e ndërlikuar e transferimeve të aksioneve nga Vilma Nushi tek familjarët e saj, përfshirë dhëndrin dhe nipin, ka ngritur dyshime mbi tentativat për të shmangur hetimet dhe përgjegjësinë penale.
Pavarësisht këtyre akuzave, deri më tani SPAK nuk ka ndërmarrë masa të drejtpërdrejta penale ndaj Vilma Nushit, duke nxitur debate mbi efektivitetin e luftës kundër korrupsionit në sektorin publik.
Ndikimi në sistemin shëndetësor dhe financat publike
Rasti i Check Up-it është një ilustrim i problematikave që kanë shoqëruar koncesionet në sektorin e shëndetësisë në Shqipëri. Kritikat kryesore për këtë model përfshijnë:
- Mungesën e transparencës dhe konkurrencës – Procesi i dhënies së koncesionit është parë si jo mjaftueshëm transparent, me aktorë të lidhur politikisht që kanë përfituar nga kontratat shtetërore.
- Ngarkesën financiare për shtetin – Shpenzimet e larta për një shërbim të diskutueshëm në efikasitetin e tij kanë vënë në pikëpyetje përdorimin racional të fondeve publike.
- Rrezikun e centralizimit të kontratave – Lidhjet e ngushta mes kompanive të caktuara dhe qeverisë kanë krijuar një mjedis jo-konkurrues, që mund të dëmtojë cilësinë e shërbimeve dhe të rrisë kostot për qytetarët.
Pse SPAK ende nuk ka ndërmarrë veprime të mëdha?
Një nga pyetjet kryesore që shtrohet është pse hetimet ndaj Vilma Nushit dhe koncesionit të Check Up-it kanë zgjatur kaq gjatë pa rezultate konkrete. Faktorët që mund të kenë ndikuar përfshijnë:
- Kompleksiteti i hetimit – Rasti përfshin një rrjet të ndërlikuar transaksionesh financiare dhe pronësie, gjë që kërkon një analizë të detajuar nga prokurorët e SPAK.
- Ndikimi politik – Si një nga koncesionet më të mëdha të dhëna nga qeveria, ka spekulime mbi mbrojtjen politike që mund të ketë Vilma Nushi.
- Prioritetet e SPAK – Hetimet e SPAK janë të fokusuara në shumë çështje të tjera të mëdha, duke bërë që disa raste të avancojnë më ngadalë sesa pritej.
Pavarësisht këtyre faktorëve, mungesa e ndjekjes penale për një skandal të tillë mbetet një test për besueshmërinë e institucioneve të reja të drejtësisë në Shqipëri.
Përfundimi dhe skenarët e mundshëm
Çështja e Vilma Nushit dhe koncesionit të Check Up-it mbetet një nga dosjet më të rëndësishme në hetim nga SPAK, me implikime të gjera për politikën e koncesioneve dhe luftën kundër korrupsionit. Në varësi të ecurisë së hetimeve, disa skenarë të mundshëm janë:
- SPAK ndërmerr veprime penale – Nëse akuzat mbështeten nga prova të mjaftueshme, SPAK mund të nisë procedime penale kundër Vilma Nushit dhe bashkëpunëtorëve të saj.
- Mbyllja e hetimit për mungesë provash – Nëse hetimi nuk arrin të provojë keqbërjen me standardet ligjore, çështja mund të mbyllet, duke ngritur pikëpyetje mbi efektivitetin e reformës në drejtësi.
- Masa administrative pa ndjekje penale – Një tjetër mundësi është sanksionimi financiar ose ristrukturimi i koncesionit, por pa pasoja të drejtpërdrejta ligjore për personat e përfshirë.
Çfarëdo që të ndodhë, rasti i Check Up-it është një dëshmi e sfidave të mëdha që ka Shqipëria në menaxhimin e koncesioneve dhe luftën kundër korrupsionit, duke treguar se institucionet duhet të demonstrojnë vendosmëri për të rikthyer besimin e qytetarëve në sistemin e drejtësisë.