Tre muaj pas rikthimit të anijes “Moliva” në Durrës me 102 kontejnerë të dyshuar si mbetje toksike, Rrjeti i Aksionit të Bazelit (BAN) ka shprehur shqetësime për mungesën e transparencës dhe ecurinë e hetimeve nga Prokuroria e Durrësit.
Kontejnerët, të cilët fillimisht ishin larguar nga Shqipëria në korrik 2024 me destinacion Tajlandën, u kthyen pas sinjalizimeve se eksporti i tyre nuk ishte autorizuar. Pas ndërhyrjes së autoriteteve të Singaporit dhe Tajlandës, si dhe bashkëpunimit me kompanitë e transportit Maersk dhe MSC, mbetjet u kthyen në Durrës më 28 tetor 2024 dhe më pas u zhvendosën në Porto Romano.
Dyshimet mbi përmbajtjen e kontejnerëve
Ekspertët e BAN dyshojnë se mbetjet e sekuestruara janë të rrezikshme dhe mund të kenë origjinë nga fabrikat e çelikut Kurum në Elbasan. Sipas organizatës, mungesa e transparencës për analizimin e mostrave dhe verifikimin e “gjurmëve kimike” të materialit është shqetësuese.
“Ne nuk kemi asnjë informacion nëse janë marrë mostrat dhe nëse ka filluar analiza. Nëse procesi ka nisur, është alarmante që nuk është bërë publik dhe nuk janë ndjekur protokollet e duhura. Trafikimi i mbetjeve të rrezikshme kërkon sanksione penale, sipas traktateve ndërkombëtare që Shqipëria ka nënshkruar,” deklaroi Jim Puckett nga BAN.
Mosveprimi i autoriteteve dhe shkelja e Konventës së Bazelit
Sipas rregullave të Konventës së Bazelit, të cilën Shqipëria dhe Tajlanda e kanë ratifikuar, eksporti i mbetjeve të rrezikshme mund të kryhet vetëm me pëlqimin e vendeve të përfshira. Në këtë rast, pëlqimi nuk ishte dhënë dhe dërgesa u kthye si e paligjshme.
BAN ka ofruar më parë informacione të detajuara për Prokurorinë e Durrësit, përfshirë fotografi, dëshmi nga sinjalizues dhe të dhëna për mbetjet e sekuestruara më herët në Kinë. Organizata ka kërkuar gjithashtu që mostrat të analizohen në laboratorë të pavarur në BE, por deri më tani nuk ka asnjë raport mbi veprimet e autoriteteve shqiptare.
Pse çështja nuk mund të anashkalohet
Rrjeti i Bazelit dhe grupet mjedisore kërkojnë hetime të plota dhe sanksione ndaj përgjegjësve për këtë trafik të mbetjeve të dyshuara toksike. Mungesa e transparencës dhe vonesat në analizimin e materialit ngrenë pikëpyetje mbi integritetin e procesit dhe rrezikojnë që çështja të mbetet e pazgjidhur.