Aleanca përcakton objektiva ambiciozë për të përballuar kërcënimin afatgjatë të Rusisë dhe sfidat globale të sigurisë
Në një samit historik të zhvilluar në Hagë, udhëheqësit e vendeve anëtare të NATO-s kanë miratuar një plan të ri strategjik për shpenzimet e mbrojtjes, që parashikon investimin e të paktën 5% të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB) të çdo shteti anëtar për çështje të sigurisë dhe mbrojtjes deri në vitin 2035.
Kjo lëvizje përfaqëson angazhimin më të madh financiar të aleancës që nga Lufta e Ftohtë dhe vjen në një moment të rëndë për sigurinë euroatlantike, ndërkohë që Rusia përmendet qartazi si kërcënimi kryesor afatgjatë në dokumentin zyrtar të miratuar nga liderët e 32 vendeve.
Çfarë përmban deklarata?
Sipas deklaratës zyrtare të samitit, shtetet anëtare të NATO-s:
- Do të investojnë 5% të PBB-së çdo vit për mbrojtje dhe siguri.
- 3.5% do të shkojë për objektiva ushtarake, përfshirë furnizime, aftësi luftarake dhe infrastrukturë.
- 1.5% do të përdoret për mbrojtjen e infrastrukturës kritike, rrjeteve, inovacionit dhe industrisë së mbrojtjes.
Plani do të zbatohet deri në vitin 2035, ndërsa në vitin 2029 pritet të bëhet një rishikim i përgjithshëm për të vlerësuar ecurinë e angazhimeve.
Ukraina përmendet, Rusia shmanget drejtpërdrejt
Deklarata përfshin edhe një prezantim të mbështetjes për Ukrainën, duke theksuar se siguria e saj është pjesë e sigurisë kolektive euroatlantike. Megjithatë, NATO nuk e dënon drejtpërdrejt Rusinë në dokumentin zyrtar, ndonëse e cilëson si “kërcënim afatgjatë”.
Traktati i Uashingtonit dhe Neni 5: Një sulm ndaj njërit, është sulm ndaj të gjithëve
Deklarata riafirmon angazhimin ndaj Nenit 5 të Traktatit të Uashingtonit, që është bazamenti i mbrojtjes kolektive të NATO-s: çdo sulm ndaj një shteti anëtar konsiderohet si sulm ndaj të gjithëve.
Qëndrimi ndaj inovacionit dhe industrisë së mbrojtjes
Një tjetër pikë kyçe e planit është angazhimi për:
- Rritjen e bashkëpunimit industrial transatlantik të mbrojtjes;
- Heqjen e barrierave tregtare për mbrojtjen mes aleatëve;
- Investimin në teknologji të reja dhe zhvillim inovativ për qëllime sigurie.
Samiti i ardhshëm në Turqi, më pas në Shqipëri
Në fund të deklaratës, liderët e NATO-s falënderuan Mbretërinë e Holandës për mikpritjen dhe konfirmuan se samiti i ardhshëm i Aleancës do të mbahet në Turqi më 2026, dhe më pas në Shqipëri.
Çfarë do të thotë 5% e PBB për një vend anëtar?
Kjo do të thotë që çdo vend duhet të investojë pesë për qind të gjithë ekonomisë së tij në mbrojtje dhe siguri — një rritje e ndjeshme krahasuar me standardin aktual prej 2%.
Cili është qëllimi i kësaj rritjeje?
Për të përballuar kërcënimet e reja globale, si Rusia, terrorizmi, sulmet kibernetike dhe për të garantuar aftësinë e NATO-s për t’u përgjigjur çdo krize.
Pse nuk përmendet Rusia drejtpërdrejt si fajtore?
Për të ruajtur një gjuhë të matur diplomatike dhe për të mos provokuar përshkallëzim të mëtejshëm, edhe pse kërcënimi i saj përmendet qartë.
Pse është i rëndësishëm ky samit për Shqipërinë?
Sepse pas Turqisë, Shqipëria do të jetë mikpritëse e samitit të NATO-s, një ngjarje me peshë historike për vendin dhe pozicionimin e tij në aleancën ushtarake më të fuqishme në botë.