Vizita e Jared Kushner dhe Ivanka Trump në Vlorë nuk ishte një udhëtim turistik. Në mënyrë të sinkronizuar, qeveria shqiptare shpalli krijimin e një kompanie shtetërore që do të hyjë në ortakëri me dhëndrin e presidentit amerikan Donald Trump, për ndërtimin e një resorti luksoz në ishullin e Sazanit — një nga pasuritë më të rralla natyrore dhe strategjike të vendit.
Nga ishull ushtarak, në resort privat me zero taksa
Shoqëria e re shtetërore, “Albanian State Development & Real Estate”, e krijuar nga Korporata e Investimeve Shqiptare, do të jetë përfaqësuesja e shtetit shqiptar në këtë projekt që po konsiderohet “strategjik”. Projekti i përbashkët do të ndërtohet në bashkëpunim me kompaninë amerikane “Atlantic Incubation Partners LLC” dhe “Albanian Seaports Development Company”.
Ndërkohë që publikisht përflitet për përfitime për Shqipërinë, dokumentet tregojnë se:
- Investimi prej 1.4 miliardë euro do të shtrihet në 8% të ishullit të Sazanit, dikur zonë ushtarake e mbyllur.
- Fondi investues Affinity Partners, i mbështetur nga Arabia Saudite, do të financojë projektin.
- Shteti shqiptar nuk do të marrë taksa gjatë fazës së ndërtimit.
- Infrastrukturat bazë (ujë, energji, kanalizime) do të paguhen nga buxheti i shtetit shqiptar, jo nga investitorët.
Cilët janë fituesit dhe kush e humbet Sazanin?
Sipas ministres së turizmit Mirela Kumbaro, përfitimi i madh është “imazhi dhe zhvillimi turistik”. Por një sërë ekspertësh të mjedisit dhe të ekonomisë i kanë konsideruar këto lëvizje si dhurim i një pasurie strategjike pa transparencë dhe me kosto për publikun.
Ajo që ngre dyshime është përkufizimi i projektit si “strategjik”, që sipas ligjit shqiptar, i lejon investitorit të shmangë një sërë procedurash, përfshirë garat publike apo vlerësimin e ndikimit mjedisor në nivele të plota. Sazani, dikur i mbrojtur nga ligji dhe ushtarakisht i ndaluar, tashmë po shndërrohet në një zonë elitare për oligarkët globalë me lejen personale të Edi Ramës.
A është ky një model i ri i “dhuratave” me pasuritë publike?
Analistët paralajmërojnë se modeli Kushner-Sazan mund të përsëritet në territore të tjera bregdetare, ku prona publike i dorëzohet investitorëve të afërt politikisht me qeverinë në emër të “zhvillimit”.
Çfarë është “Albanian State Development & Real Estate”?
Një kompani shtetërore e krijuar nga Korporata e Investimeve Shqiptare për të përfaqësuar shtetin në ortakëri me Jared Kushner në Sazan.
A ka shteti përfitime nga projekti?
Shteti nuk merr taksa gjatë ndërtimit dhe përfitimi kryesor mbetet propagandistik. Infrastrukturat do t’i paguajë buxheti shqiptar.
Pse ka shqetësime për këtë projekt?
Sepse bëhet fjalë për një ishull strategjik, me vlerë mjedisore e ushtarake, që po i jepet për përdorim privat pa transparencë, përmes një procedure që shmang garat dhe përgjegjësitë.
Kush e financon realisht ndërtimin?
Fondi “Affinity Partners”, i mbështetur nga qeveria e Arabisë Saudite, me lidhje të ngushta me Jared Kushner.
A është e ligjshme shmangia e taksave dhe financimi nga buxheti i shtetit?
Ligjërisht, për projektet strategjike lejohen përjashtime, por mënyra e aplikimit në këtë rast është cilësuar si klienteliste dhe favorizuese për një rreth shumë të kufizuar investitorësh.