Një urdhër i brendshëm i shpërndarë nga Sekretari Amerikan i Shtetit, Marco Rubio, po shënon një ndryshim të thellë dhe të paprecedentë në mënyrën se si Shtetet e Bashkuara i qasen zgjedhjeve në vendet e huaja. Kjo risi prek edhe Shqipërinë, ku për më shumë se tri dekada, ambasada amerikane ka pasur rol thelbësor – shpesh vendimtar – në legjitimimin e proceseve zgjedhore dhe politikës publike.
Rubio: Mjaft Me “Certifikimin” E Demokracisë Jashtë Shtetit
Sipas dokumentit të siguruar nga Reuters, Rubio ka urdhëruar që asnjë diplomat amerikan të mos komentojë më për ndershmërinë apo integritetin e zgjedhjeve në vende të tjera – përveç rasteve kur ka interes të drejtpërdrejtë të politikës së jashtme amerikane. Diplomatët, përfshirë ambasadorët, ndalohen të postojnë komente në rrjetet sociale apo të bëjnë deklarata pa autorizim nga Sekretari i Shtetit apo zëdhënësi i tij.
Në vend të tyre, mesazhet zyrtare duhet të jenë të shkurtra, urimi për kandidatin fitues dhe theksi mbi partneritetin bilateral. Çdo referencë ndaj ndershmërisë së procesit, legjitimitetit të rezultatit apo vlerave demokratike, ndalohet rreptësisht.
Nga “Viza Morale” Në Heshtje Strategjike
Ky ndryshim radikal vjen pas deklaratës së Presidentit Donald Trump në Riad, ku ai theksoi se SHBA nuk do të predikojë më demokracinë, por do të forcojë marrëdhëniet strategjike me vendet ku interesat përputhen, pavarësisht natyrës së regjimit të tyre politik.
Ky riorientim përbën fundin e epokës së “vulës morale” amerikane në Ballkan, ku shpesh një deklaratë e ambasadës së SHBA-ve ishte më e rëndësishme se raportet e ODIHR-it apo vendimet e institucioneve vendase.
Shqipëria Pa Ndihmën E Elbasanit?
Në kontekstin shqiptar, urdhri i ri mund të shënojë një kthesë epokale në marrëdhëniet politikë-opozitë-diplomaci. Në zgjedhjet e vitit 2021, deklarata e ambasadës amerikane përgëzoi rezultatin ende pa u mbyllur numërimi, duke legjitimuar një proces të shoqëruar nga akuza të rënda për blerje votash, presion administrativ dhe përdorim të burimeve shtetërore.
Që nga fillimi i tranzicionit në vitet ’90, SHBA-të kanë qenë jo vetëm vëzhgues, por edhe mbështetës dhe drejtues të tranzicionit demokratik shqiptar. Ky urdhër i Rubios pritet të krijojë një vakum në mbikëqyrjen ndërkombëtare, i cili mund të kthehet në shans për reflektim të brendshëm – ose në rrezik për kapje të plotë të institucioneve pa ndonjë reagim ndërkombëtar.
Çfarë ka ndodhur konkretisht?
Sekretari i Shtetit, Marco Rubio, ka ndaluar komentet publike të diplomatëve amerikanë për proceset zgjedhore në vende të huaja, përfshirë Shqipërinë.
Pse është e rëndësishme kjo për Shqipërinë?
Sepse për dekada, ambasada amerikane në Tiranë ka pasur ndikim të fortë në legjitimimin e zgjedhjeve dhe në orientimin e diskursit politik.
A do të komentojë më ambasada për zgjedhjet shqiptare?
Jo, përveçse nëse autorizohet drejtpërdrejt nga Uashingtoni. Edhe atëherë, komentet do të kufizohen në urime neutrale.
Çfarë do të thotë kjo për klasën politike?
Klasës politike shqiptare i hiqet një “mbështetje morale” e jashtme dhe u kërkohet të përballen me problemet zgjedhore pa arbitrin tradicional amerikan.