Kryeministri Edi Rama shpalli së fundmi një prej nismave më radikale në historinë ekonomike të vendit: eliminimin e plotë të parasë cash deri në vitin 2030. Pa monedha, pa kartëmonedha. Çdo pagesë – nga buka te qiraja – do të kryhet vetëm në mënyrë dixhitale, e gjurmueshme dhe e kontrolluar.
Në pamje të parë, kjo ide shitet si përparimtare. Por nën sipërfaqe fshihet një qëllim krejt tjetër: forcimi i kontrollit shtetëror, fuqizimi i elitave dhe shtypja e shtresës punëtore.
Asnjë shtet në botë nuk e ka bërë këtë. Pse duhet ta bëjë Shqipëria?
As Suedia – vendi më i avancuar në këtë drejtim – nuk e ka eliminuar paranë fizike. Përkundrazi, banka qendrore suedeze po promovon rikthimin e cash-it, për arsye sigurie kombëtare dhe mbrojtjeje nga sulmet kibernetike.
Nëse shtetet më të zhvilluara nuk guxojnë të heqin dorë nga cash-i, pse po e bën Shqipëria? Sepse kjo nuk ka të bëjë me zhvillimin – ka të bëjë me interesat e errëta.
Një alarm për pastrimin e parasë së zezë
Kur një qeveri deklaron publikisht se cash-i do të zhduket për 5 vjet, të gjithë ata që zotërojnë qese me para të padeklaruara nxitojnë t’i fusin në ekonomi.
Trafikantët, zyrtarët e korruptuar, ndërtuesit dhe krerët e klaneve kriminale – tashmë kanë një afat. Ose e investojnë paranë, ose ajo humbet vlerën. Çfarë ndodh? Fillon një valë investimesh fiktive në pasuri të paluajtshme, biznese guaskë dhe aktivitete “të ligjshme”.
Kjo është një amnisti e heshtur për pastrimin e parave. Pa ligj, pa debat, pa transparencë.
Qytetari i zakonshëm do ta paguajë faturën
Ndërkohë që të pasurit e paligjshëm do të përfitojnë, fshatarët, pensionistët dhe tregtarët e vegjël do të goditen rëndë.
- Çfarë ndodh me ata që s’kanë llogari bankare?
- Çfarë ndodh kur sistemi dixhital bie ose hack-ohet?
- Ku shkon privatësia financiare e individit?
Kjo nuk është përfshirje financiare. Kjo është një sistem kontrolli që e lë qytetarin të zhveshur dhe të pambrojtur.
Një ndihmë për sektorin e ndërtimit dhe klientët e tij të padukshëm
Në një kohë kur tregu i ndërtimit po ftohet, Rama jep sinjalin që para e pistë të derdhet në ekonomi, pikërisht në sektorin ku mungesa e transparencës është më e madhe: ndërtimi i kullave.
Kullat fantazmë të Tiranës kanë nevojë për “klientë” – dhe kush më mirë se ata që kanë pasuri cash dhe nevojë për të blerë ndonjë apartament për “investim”?
Ekonomi dixhitale apo kontroll total?
Një shoqëri pa cash është një shoqëri pa liri financiare. Çdo pagesë është e gjurmueshme. Çdo veprim i kontrollueshëm. Dhe nëse nesër një qytetar kritikon qeverinë? A do t’i bllokohet llogaria bankare me një klikim?
Kjo nuk është teori. Është realitet në vende që po testojnë monedhat dixhitale qeveritare (CBDC) dhe modele kontrolli social.
Kush përfiton?
- Bankat – që marrin përqindje nga çdo pagesë
- Shteti – që sheh çdo qindarkë që lëviz
- Krimi dhe korrupsioni – që ka kohë të pastrojë fondet
- Ndërtuesit dhe oligarkët – që marrin klientelë të re me lekë të pista
Dhe kush humb?
Qytetari i ndershëm. Punëtori. Familja. Liria.
Maska e progresit fsheh strategjinë e kontrollit
Nisma e Ramës për një Shqipëri pa cash nuk është zhvillim, është manipulim. Është një mekanizëm për të pompuar para të pista në ekonomi dhe për të shtrënguar kontrollin ndaj qytetarëve.
Në vend të vizionit për një shoqëri të drejtë dhe transparente, po ndërtohet një realitet ku gjithçka kontrollohet, përveç vetë atyre që abuzojnë me pushtetin.
Para se të na zhduket cash-i nga xhepi, do të na zhduket liria nga jeta.