Një rrëfim i gjatë, i përkëdhelur dhe plot vetëkënaqësi nga Edi Rama për ZEITmagazin
Nëse kishte ndonjëherë dyshim se Edi Rama është një njeri i fiksuar pas vetes, intervista e tij për ZEITmagazin e zhbën atë plotësisht. Jo vetëm që flet për veten si shpëtimtar artistik të Shqipërisë, si një lider me ADN perëndimore dhe shpirt ballkanik, por edhe e sheh veten si një përzierje unike mes piktorit dhe burrështetasit global që flet për Merkel-in, Putinin dhe Trump-in sikur të ishin kolegë klase.
Rama shfaqet si gjithmonë: i gjatë, i vetëkënaqur, i lodhur nga padituria e të tjerëve dhe i padurueshëm ndaj kritikës. Dhe ndërsa gazetarët e ZEIT përpiqen të ruajnë një ton civil, intervista zbulohet si një podium ku kryeministri shqiptar reciton monologët e zakonshëm: Shqipëria po ecën përpara, ai është i vetmi që kupton sa e vështirë është të qeverisësh një vend me njerëz që nuk e meritojnë madhështinë e tij.
Një artist me dosje në prokurori
Rama shpenzon pjesën e parë të intervistës duke kujtuar fëmijërinë e tij në diktaturë, një detaj që ai e përdor sa herë i duhet të mbulojë diktaturën e tij të sotme. Nga lodrat prej gome te atentati i vitit 1997 – një histori që është kthyer tashmë në legjendë personale – gjithçka përgatit terrenin për të na treguar se sa shumë ka sakrifikuar ai për Shqipërinë. Sigurisht, nuk harrohet të përmendet edhe Bienalja e Venecias – sepse në këtë vend ku mungojnë spitalet dhe librat, rëndësi ka të dish që kryeministri ka ekspozuar skulptura në Itali.
Por ndërsa kujton se nuk do të hynte kurrë në ndonjë zyrë të qeverisë sepse ato ishin “burgje të mendimit”, sot ai qeveris vendin si pronë private dhe është bërë koleksionist i kolltuqeve ministrore. Ironikisht, ai që dikur e përçmonte shtetin, sot e trajton atë si skenë personale arti, ku ministrat janë figurantë dhe ai regjisori i madh që nuk ka nevojë për opozitë – sepse e ka në shtëpi.
Opozita në divan dhe opozita parlamentare
Rama thotë se “opozita më e fortë” është gruaja e tij. Një mënyrë tinëzare për të shmangur pyetjen se ku ka mbetur opozita reale, ajo që në çdo demokraci funksionale do të kishte të drejtën të fliste, të hetonte, të qeveriste nëse fiton. Por opozita në Shqipëri nuk flet, sepse media heshtet. Nuk heton, sepse prokuroria kontrollohet. Dhe nuk qeveris, sepse zgjedhjet janë thjesht formalitete të një makinerie propagande të përsosur.
Ndërkohë, Rama i përzë gazetarët nga konferencat për shtyp dhe i zë për fyti në publik. E pastaj shfaqet i qeshur në intervistë, duke folur për “lirshmërinë e fjalës” dhe duke lavdëruar gazetarinë e lirë. Me gjasë, gazetaria e lirë për të është ajo që botohet nga studio PR të sponsorizuara dhe portale që ripublikojnë statuset e tij në Facebook.
Rruga drejt Europës e shtruar me pastrim parash
Kryeministri nuk i shmanget temës së Jared Kushner-it – investitorit të preferuar të familjes Trump që do të ndërtojë resorte luksoze mbi një bregdet të virgjër shqiptar. “Konceptet janë premtuese”, thotë Rama, ndërsa të gjithë e dinë që bisedimet për Sazanin janë shndërruar në simbolet e pushtetit të pashmangshëm që ndan toka, bregdet, leje ndërtimi, edhe histori kombëtare – me kushdo që di të negociojë mirë me qeverinë.
E ndërkohë që ndërkombëtarët vlerësojnë “reformën në drejtësi”, Rama përpiqet të na bindë se kapja e sistemit të drejtësisë është emancipim, dhe që çdo hetim është provë se drejtësia punon – e jo se pushteti është bërë kaq i madh sa tani të hetojë edhe një ministër që s’është më në favor.
Mjaft më me “humorin e universit”
Në fund, Rama e mbyll intervistën me një vetëportret dramatik: ai si mbreti i padiskutueshëm i një populli që e meriton vetëm për shkak të “meritës” së tij – për të mos rënë në më të keqin. Ai është ai që nuk udhëton në klasë biznes, që e shtyn vetë karrocën e valixhes, që ruan dhuratat në muze – si të ishin shenjtëri të demokracisë, jo simbole të një narcizmi të butë, por të pakundërshtueshëm.
Në fakt, ajo që bie më shumë në sy nga kjo intervistë është se sa i bindur është Rama se nuk ka alternativë për të. Dhe kjo, më shumë sesa çdo koment për shtypin, opozitën apo BE-në, është fytyra e vërtetë e sistemit që ka ndërtuar: një republikë ku vetëm një njeri ka gjithmonë të drejtë, dhe opozita është e mirë vetëm kur mban shapka në kuzhinën e shtëpisë.
Në fund të fundit, nuk është çudi që ai e sheh veten si mbret. Sepse si çdo mbret pa kurorë, e vetmja gjë që i mungon është një pasardhës që ta quajë veten “i Madh”.