Në Festivalin e Venecias është prezantuar për herë të parë dokumentari më i ri i regjisorit Roland Sejko, i titulluar Film di Stato. Një vepër që rikthehet tek arkivat e regjimit komunist shqiptar për t’i përdorur ato si dëshmi të vetë-destruktimit të pushtetit që i prodhoi.
Një Vepër E Ndërtuar Nga Arkivat
Sejko ka zgjedhur të ndërtojë filmin vetëm mbi materiale arkivore: kronika filmike, pamje zyrtare, xhirime të propagandës shtetërore dhe regjistrime të ruajtura për dekada. Por në vend që t’i rindërtojë thjesht, ai i rishkruan përmes montazhit dhe tingullit, duke krijuar një narrativë të re – një rrëfim që nuk e madhëron regjimin, por e dekonstrukton atë.
Në këtë dokumentar, imazhet e paradave madhështore, fytyrat e fëmijëve të buzëqeshur, turmat e bindura dhe figurat e udhëheqësve të idealizuar nuk shihen më si shenja force. Ato zbulohen si gjeste të sforcuara, pritje të pafundme dhe shikime që shmangen – boshllëqe që sot flasin më shumë se çdo propagandë.
Shqipëria E Izoluar Nën Diktaturë
Filmi shpalos mbi katër dekada të regjimit të Enver Hoxhës, i cili e ktheu Shqipërinë në një laborator të izolimit politik dhe kulturor. Aty ku pushteti donte të tregonte vetëm lavdi e forcë, dokumentari bën të dukshme çarjet në makinerinë e propagandës, duke e ekspozuar të pathënën përmes imazheve të vetë regjimit.
Sejko nuk përdor rrëfimtarë apo analiza nga ekspertë. Ai i lë imazhet të flasin vetë, duke dëshmuar se shpesh e vërteta më e fortë është ajo që shfaqet para syve, edhe kur është fshehur me mjeshtëri.
Një Reflektim Përtej Shqipërisë
Produksioni, i realizuar nga Luce Cinecittà, nuk kufizohet vetëm tek historia shqiptare. Ai është një reflektim universal mbi pushtetin – mbi mënyrën se si ai projekton veten dhe si kërkon të shihet. Ironia është se imazhet e krijuara për ta lartësuar regjimin sot e denoncojnë vetë atë.
Me këtë vepër, Sejko – i njohur më parë për dokumentarin Anija – La nave, që u vlerësua me David di Donatello – konfirmohet si një prej autorëve që arrin të rikthejë memorien vizuale në dëshmi historike.
Një Kujtesë Që Nuk Fshihet
Film di Stato është më shumë sesa një film arkivor. Është një kujtesë e gjallë se pushteti mund të kontrollojë fjalët, por jo gjithmonë imazhet. Sepse ato, në kohën e duhur, kthehen në dëshmi. Dhe, siç ndodh me këtë dokumentar, në autodenoncimin më të fortë të një regjimi që kërkonte të dukej i përjetshëm.