Dy liderë, një refleks: kur drejtësia vritet, politika pozon
Masakra në sallën e Apelit la Shqipërinë të tronditur. Brenda pak minutash, dy figurat kryesore të politikës—Edi Rama dhe Sali Berisha—u pozicionuan si garantë të rendit dhe drejtësisë. Rama kërkoi ashpërsim të Kodit Penal dhe heqjen e sigurisë së gjykatave nga duart e policive private; Berisha e quajti ngjarjen “akt të shëmtuar kriminal” dhe “dëshmi se rendi kontrollohet nga krimi”. Të dy kanë të drejtë në fjali. Problemi është kredibiliteti i atyre që i shqiptojnë.
Kur retorika “pro-drejtësi” mbulon dështimin e gjatë
Shqipëria nuk ka mungesë ligjesh të ashpra; ka mungesë zbatimi. Thirrjet për hetime “ekstreme”, dënime më të larta dhe protokolle të reja sigurie tingëllojnë si shmangie përgjegjësie. Kush qeverisi? Kush mbikëqyri? Kush i uli standardet duke i deleguar në praktikë funksionet publike të sigurisë tek kontraktorë privatë? Kur ke pasur kohë, pushtet dhe instrumente, premtimet pas tragjedisë janë deklarata, jo zgjidhje.
“Shteti ka humbur kontrollin” – nga kush?
Kur opozita shpall se “shteti ka humbur kontrollin”, është një zhargon i lehtë, i efektshëm, por i papërgjegjshëm pa plan veprimi. Kur i njëjti kamp politik ka ushqyer për vite një kulturë demonizimi institucional, duke i vendosur vulë politike çdo prokurori e gjyqtari, legjitimiteti moral për të folur për rendin bëhet i brishtë. Nuk mund t’i kërkosh publikut të të besojë sot si “rojtar i ligjit” kur dje ke ndezur zjarr dyshimi totalizues ndaj sistemit.
Rama sot ka të drejtë: siguria e gjykatave nuk mund të jetë luks opsional i nënkontraktuar. Por e njëjta mazhorancë—si edhe ato pararendëse—ka toleruar për vite standarde jo-uniforme, auditime formale dhe moskoordinim mes Policisë së Shtetit, administratës gjyqësore dhe Shërbimit të Transporteve të Personave të Rrezikshëm. Tani kërkohet “arkitekturë e re sigurie”; mirë. Po pse sot dhe jo dje?
Sulmi ndaj gjyqtarëve: sport kombëtar i politikës
Të dy kampet kanë një histori të gjatë me sulme verbale ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve: herë si “vegla të qeverisë”, herë si “peng i oligarkëve”, herë “kapës të shtetit”, herë “të kapur”. Ky diskurs delegjitimues ka dëmtuar kulturën e respektit ndaj gjykatës, ka ushqyer mosbesim publik, dhe—në ekstrem—ka normalizuar idenë se gjykata është arenë, jo institucion. Pastaj habitemi pse protokollet e sigurisë trajtohen si formalitet.
Hipokrizia si sistem: kur faji bëhet instrument
Pas çdo tragjedie, politika shqiptare bën të njëjtën gjë:
- Kërkon dënime më të rënda (sikur kodi penal të jetë ilaçi universal).
- Shpall fajtorë abstraktë (“shteti”, “krimi”, “sistemi”).
- Rivendos vijën e frontit: ne vs. ata.
As Rama, as Berisha nuk ofruan vetë-auditim: çfarë s’bëmë? cilat urdhra nuk u zbatuan? cilat inspektime ishin fasadë? cilat buxhete u kursyen gabim? Paqartësia është komode, sepse nuk prodhon përgjegjësi personale.
Çfarë do të dukej si sinqeritet
- Moratorium 12-mujor i retorikës kundër gjyqtarëve dhe prokurorëve nga të dyja palët. Kritika? Po. Damkosje masive? Jo.
- Protokoll kombëtar sigurie për gjykatat: menaxhim publik, kontrolle të shumëfishta, zinxhir përgjegjësie me emra.
- Auditim i pavarur i rasteve të shkeljeve të sigurisë dhe publikim i vendimeve disiplinore.
- Zbatim, jo vetëm ashpërsim: dënime minimale efektive për armëmbajtje pa leje, pa shkallëzime që e zbrazin ligjin.
- Transparencë buxhetore: sa kushton siguria, kush fiton kontratat, çfarë pajisjesh blihen, kush i mirëmban.
Fundi i alibive
Drejtësia u plagos në sallën e vet. Nëse përgjigjja e politikës mbetet fjalim + faj + dënime, do të prodhojmë vetëm shok afatshkurtër dhe harresë afatgjatë. Hipokrizia është kur kërkon respekt për gjykatën pa e mbrojtur, dhe kërkon besim te ligji duke e bërë atë pamflet. Shqipëria nuk ka më luksin e alibive. Ka nevojë për heshtje pune, jo zhurmë poste.