Bullgaria ka hyrë në një fazë të re politike ku figura e George Sorosit — një emër që zakonisht përdoret si simbolikë e luftës ideologjike — po vihet në qendër të një hetimi parlamentar. Me shumicën e re të siguruar në parlamentin bullgar, një komision ad-hoc do të nisë së shpejti shqyrtimin e aktiviteteve të Sorosit, të birit Alexander dhe të Fondacioneve të Shoqërisë së Hapur (OSF) në territorin e vendit.
Komisioni i ri: qëllime politike, jo ligjore
Komisioni pritet të raportojë për individët dhe organizatat që janë mbështetur nga fondacionet e Sorosit, pa parashikuar pasoja ligjore për ta. E megjithatë, precedentët rajonalë tregojnë se nisma të tilla shpesh shërbejnë si bazë për fushata publike delegjitimimi, sipas modelit hungarez të vitit 2012.
Oligarku i njohur Deljan Peevski — një figurë e rëndësishme dhe e përfshirë në skandale që prej dy dekadash — është nxitësi kryesor i këtij hetimi. I sanksionuar nga SHBA dhe Mbretëria e Bashkuar për korrupsion dhe lidhje me kriminalitetin e organizuar, Peevski shfrytëzon situatën për të kthyer narrativën kundër kritikëve të tij. Në parlament deklaroi hapur: “Ka ardhur koha për një betejë vendimtare. Bota e rreme e Sorosit duhet të shkatërrohet.”
Modeli “Orban”: nga Hungaria drejt rajonit
Fushatat anti-Soros në Europën Lindore nuk janë as të reja, as spontane. Ato u fabrikuan fillimisht në Hungari, ku qeveria e Viktor Orbanit prej vitit 2013 ka përdorur Sorosin si armik politik, duke e paraqitur si simbol të kapitalit financiar ndërkombëtar apo për “zëvendësimin e popullsisë”. Fushata u shoqërua me ligje represive, të cilat më pas u rrëzuan nga Gjykata Europiane.
Megjithatë efekti propagandistik mbeti. Modeli hungarez u përhap shpejt në Maqedoninë e Veriut, Poloni, Serbi, Sllovaki dhe vende të tjera të rajonit — shpesh i shoqëruar me retorikë ekstremiste, teori konspirative dhe akuza ndaj organizatave civile si “agjentë të huaj”.
Polonia, Serbia, Sllovakia: valë e gjerë anti-Soros
Në Poloni, qeveria e atëhershme PiS e përdori Sorosin në fushatat elektorale si “kërcënim ndaj sigurisë kombëtare”. Në Serbi, sipas narrativës së qeverisë Vuçiç, protestat civile shpesh përshkruhen si të financuara nga Sorosi ose shërbime të huaja. Në Sllovaki, qeveria e Ficos miratoi një ligj të ri transparence për organizatat joqeveritare, ku retorika anti-Soros u përdor si justifikim politik.
Shqipëria: rasti i kundërt në rajon
Ndryshe nga shumica e vendeve të Europës Juglindore, Shqipëria paraqet një rast të veçantë. Narrativa anti-Soros nuk përdoret nga qeveria, por nga opozita, e cila akuzon prej vitesh kryeministrin Edi Rama si “aleat të Sorosit” dhe bashkautor të një reforme të drejtësisë që, sipas tyre, synon mbajtjen e pushtetit. Kjo betejë retorike është kthyer në një nga debatet kryesore të politikës së brendshme.
Bullgaria: politikë e importuar, efekt i paparashikueshëm
Hapja e komisionit bullgar është hapi i fundit i një trendi të gjerë rajonal ku narrativa e “Sorosoidit” përdoret si mjet politik, shpesh për të shmangur vëmendjen nga skandalet e brendshme të korrupsionit. Në Bullgari, kjo lëvizje është veçanërisht ironike: iniciatori Peevski, vetë i akuzuar për ndikim të paligjshëm, kërkon të hetojë organizatat që promovojnë transparencën dhe demokracinë.
Hetimi pritet të shërbejë më shumë si instrument presioni politik dhe propagandistik sesa si proces real ligjor. Por rreziku më i madh mbetet normalizimi i gjuhës së demonizimit politik — një gjuhë që po riciklohet në të gjithë rajonin.