Administrata e Presidentit Donald Trump ka publikuar dokumentin më konfrontues të politikës së jashtme ndaj Europës që prej rikthimit në Shtëpinë e Bardhë—një strategji 33-faqëshe që shënon jo thjesht një rivendosje të prioriteteve amerikane, por një doktrinë të re, e cila e kthen Europën në qendër të një beteje ideologjike globale.
Në thelb të dokumentit qëndron bindja se Europa është në krizë kulturore, e shkaktuar nga migracioni i pakontrolluar dhe rritja e strukturave mbikombëtare që, sipas administratës Trump, po minojnë sovranitetin e shteteve.
Teksti përbën një nga distancimet më të forta të Washington-it nga establishment-i tradicional i politikës së jashtme amerikane, i cili për dekada ka mbështetur integrimin europian si gur themeli i sigurisë transatlantike.
Një Europë e “panjohshme”: Trump paralajmëron për shuarje kulturore
Dokumenti përshkruan një kontinent që ka humbur “vetëbesimin kulturor” dhe që rrezikon të “mbytet nën peshën e rregulloreve dhe politikave të gabuara të imigracionit”. Gjuha e përdorur është e drejtpërdrejtë, alarmante dhe në shumë pjesë përkon me konceptet e “Teorisë së Zëvendësimit të Madh”, ide e përdorur nga lëvizjet e së djathtës së fortë që pretendojnë se popullsitë vendase të bardha po zëvendësohen nga valë emigrantësh.
Për herë të parë, një dokument zyrtar amerikan jo vetëm artikulon hapur këtë teori, por e përdor atë si arsyetim strategjik për ndërhyrje të drejtpërdrejtë politike brenda Europës.
Mbështetje për partitë nacionaliste: Uashingtoni zgjedh krahun e tij
Një nga pjesët më të debatueshme të strategjisë është zotimi i administratës Trump për të “kultivuar rezistencën” brenda Europës në mbështetje të partive:
- nacionaliste,
- euroskeptike,
- anti-imigracion,
- dhe kundër institucioneve mbi-nacionale si BE.
Dokumenti përmend konkretisht Reform UK dhe Alternativën për Gjermaninë (AfD)—kjo e fundit e etiketuar si parti ekstremiste nga shërbimet sekrete gjermane.
Ky është një pozicionim që shkon përtej kritikës diplomatike; është një program aktiv ndërhyrjeje politike, i cili bie ndesh me normat e standardeve transatlantike.
Shkëputja më e thellë nga rendi tradicional perëndimor
Strategjia e re paraqet Bashkimin Europian si një pengesë për liritë individuale, ndërsa akuzon institucionet e BE-së për censurim politik dhe shkelje të demokracisë.
Publikimi i dokumentit përkoi me një nga tensionet më të mprehta:
- BE gjobiti platformën X të Elon Musk me 140 milionë $,
- ndërsa administrata Trump e cilësoi vendimin “sulm ndaj lirisë së fjalës”.
Ky episod ilustron përplasjen ideologjike: BE si bastion rregullash, SHBA nën Trump si kampion i lirisë absolute të korporatave dhe fjalës online.
Europa reagon me alarm: “Sulm frontal ndaj unionit”
Reagimet europiane ishin të ashpra:
- Ministri i Jashtëm gjerman: “Nuk na duhen leksione nga askush.”
- Eurodeputetët italianë e cilësuan dokumentin “deklaratë lufte politike”.
- Carlo Calenda: “Trump është një armik i Europës dhe i demokracisë.”
Për Europën, kjo strategji nuk është kritikë miqësore, por kërcënim i drejtpërdrejtë ndaj arkitekturës së saj politike.
Ndërkohë, Viktor Orbán—aleati kryesor europian i Trump—e mbështeti hapur dokumentin, duke akuzuar BE-në për dobësi dhe duke kërkuar një rikonfigurim të rendit europian në bashkëpunim me SHBA-të.
Lindja e Mesme: Pranim i regjimeve, jo reformim
Në kontrast të fortë me tonin agresiv ndaj Europës, dokumenti është pothuajse i butë ndaj regjimeve të Lindjes së Mesme. Strategjia kërkon:
- të ndalet çdo përpjekje amerikane për imponimin e vlerave demokratike,
- të pranohet status quo-ja e monarkive dhe regjimeve autoritare,
- të mos diskutohen të drejtat e njeriut, as vrasja e Jamal Khashoggit.
Në praktikë, kjo qasje nënkupton një realpolitik të zhveshur nga moraliteti, që favorizon stabilitetin dhe interesat energjetike ndaj reformave demokratike.
Ukraina dhe retorika që i afrohet Moskës
Ndaj Ukrainës, dokumenti ruan mbështetjen, por përdor një gjuhë që rezonon me argumentet e Kremlinit. Ai:
- kritikon Europën për “pritshmëri jorealiste”,
- sulmon qeveritë që “shkelin parimet demokratike për të shtypur opozitat”,
- paralajmëron kundër perceptimit të NATO-s si aleancë “në zgjerim të pakufizuar”.
Ky formulim është tepër i afërt me kritikat e Putinit ndaj perëndimit.
Ian Lesser, nga Fondi Gjerman Marshall, paralajmëron se dokumenti do të:
- thellojë frikën tek aleatët,
- forcojë ekstremet e djathta,
- minojë kohezionin transatlantik.
Strategjia e Trump është një projekt për riformatimin ideologjik të Europës
Dokumenti 33-faqësh nuk është një analizë e zakonshme e politikës së jashtme. Ai është një manifest politik, një udhërrëfyes që synon:
- të dobësojë institucionet europiane,
- të fuqizojë partitë nacionaliste,
- të rishkruajë rendin gjeopolitik në favor të një axhende konservatore globale,
- të vendosë SHBA-të si udhëheqëse të një “kryqëzate kulturore”.
Për herë të parë prej dekadash, Europa duhet të përballet me faktin se kërcënimi ndaj unitetit të saj nuk vjen vetëm nga Lindja—por edhe nga përtej Atlantikut.