* Avokat Thodhori Kamberi
Drejtimi i automjeteve nën efektin e alkoolit mbetet një nga shkaqet kryesore të aksidenteve rrugore në mbarë botën. Shqipëria ka përcaktuar kufij ligjorë për përqendrimin e alkoolit në gjak (BAC) dhe frymë me qëllim garantimin e sigurisë rrugore. Megjithatë, zbatimi i këtyre ligjeve përballet me sfida të mëdha, duke përfshirë pasaktësitë teknike, dallimet në interpretimin e njësive matëse dhe saktesinë e pajisjeve. Ky artikull analizon kornizën ligjore, çështjet teknike dhe propozon reforma për përmirësimin e sistemit.
Korniza ligjore për testimin e alkoolit në Shqipëri
Shqipëria rregullon testimin e alkoolit për drejtuesit e automjeteve përmes dy ligjeve kryesore:
1. Kodi Rrugor (Ligji nr. 8378, datë 22.07.1998):
Ky kod përcakton nivelin maksimal të lejuar të alkoolit në frymë në 0.5 miligramë për litër (mg/l). Ky kufi matet zakonisht përmes pajisjeve teknike si Drager Alcotest, të cilat matin përqendrimin e alkoolit në ajrin e frymëmarrjes. Çdo matje mbi këtë nivel konsiderohet shkelje administrative dhe ndëshkohet me gjoba, pezullim patente ose penalitete të tjera.
2. Kodi Penal (Neni 291):
Drejtimi i automjetit në gjendje të dehur konsiderohet vepër penale kur përqendrimi i alkoolit në gjak tejkalon 0.5 gramë për litër (g/l). Kjo masë aplikohet për raste më të rënda, ku drejtuesi i mjetit konsiderohet rrezik për sigurinë publike.
Dallimi në njësitë e matjes – miligramë për litër në frymë për Kodin Rrugor dhe gramë për litër në gjak për Kodin Penal – krijon nevojën për një proces të qartë të konvertimit për të harmonizuar matjet teknike me kërkesat ligjore.
Procesi i konvertimit: Nga fryma në gjak
Matja e përqendrimit të alkoolit në frymë kryhet zakonisht nga pajisje që matin njësinë miligramë për litër. Për të përputhur këto rezultate me dispozitat e Kodit Penal, matjet në frymë duhet të konvertohen në gramë për litër në gjak. Kjo bëhet duke përdorur raportin shkencor gjak-ajër, i njohur si Blood-to-Breath Ratio, që për alkoolin është përgjithësisht 2100 me 1.
Si kryhet konvertimi:
Shndërrimi nga fryma në gjak në miligramë për litër: Rezultati në miligramë për litër në frymë shumëzohet me koeficientin 2100 për të përcaktuar përqendrimin në miligramë për litër në gjak.
Konvertimi nga miligramë për litër në gramë për litër: Përqendrimi në miligramë për litër në gjak pjesëtohet me 1000 për të llogaritur përqendrimin në gramë për litër në gjak.
Për shembull, një matje prej 0.24 miligramë për litër në frymë do të konvertohet në këtë mënyrë:
Përqendrimi në gjak në miligramë për litër: 0.24 shumëzohet me 2100, që jep 504 miligramë për litër.
Përqendrimi në gjak në gramë për litër: 504 pjesëtohet me 1000, që jep 0.504 gramë për litër.
Kjo do të thotë se një matje prej 0.24 miligramë për litër në frymë korrespondon me 0.504 gramë për litër në gjak, që tejkalon kufirin penal prej 0.5 gramë për litër.
Çështjet kryesore teknike dhe procedurale
1. Certifikimi dhe mirëmbajtja e pajisjeve
Certifikimi dhe mirëmbajtja periodike e pajisjeve matëse janë thelbësore për garantimin e saktësisë. Pajisjet duhet të kalibrohen rregullisht; mungesa e kolaudimit mund të çojë në rezultate të pasakta që mund të kundërshtohen në gjykatë.
2. Mungesa e harmonizimit të njësive
Dispozitat e Kodit Rrugor dhe Kodit Penal përdorin njësi të ndryshme matëse, duke shkaktuar konfuzion në interpretimin e rezultateve. Pa një proces të qartë të konvertimit, ndodh shpesh që rezultatet teknike të mos përputhen me kërkesat ligjore.
3. Mungesa e trajnimit të policisë
Shpesh, zyrtarët e policisë nuk janë të trajnuar për të interpretuar rezultatet teknike ose për të ndjekur procedurat e sakta. Kjo mund të çojë në ndëshkime të padrejta ose në pavlefshmëri procedurale të provave.
Rekomandime për reforma
1. Standardizimi i njësive ligjore dhe teknike: Ligji duhet të përcaktojë qartë përdorimin e raportit 2100 me 1 për konvertimin nga miligramë për litër në frymë në gramë për litër në gjak.
2. Certifikimi dhe mirëmbajtja e pajisjeve: Pajisjet matëse duhet të kalojnë kolaudim dhe certifikim periodik të detyrueshëm.
3. Trajnimi i zyrtarëve të policisë: Të organizohen trajnime mbi përdorimin e pajisjeve dhe interpretimin e rezultateve teknike.
4. Rishikimi i kornizës ligjore: Dispozitat e Kodit Penal dhe Kodit Rrugor duhet të harmonizohen për të shmangur konfuzionet në interpretim.
5. Edukimi i publikut: Të zhvillohen fushata sensibilizuese mbi kufijtë ligjorë të alkoolit dhe rëndësinë e pajisjeve të certifikuara.
Përfundime
Zbatimi i dispozitave për drejtimin nën efektin e alkoolit në Shqipëri përballet me sfida teknike dhe procedurale. Harmonizimi i njësive matëse, certifikimi i pajisjeve dhe trajnimi i policisë janë hapa të domosdoshëm për përmirësimin e sistemit. Me aplikimin e standardeve ndërkombëtare dhe rregullave të qarta, Shqipëria mund të sigurojë një sistem më efektiv dhe më të drejtë për luftimin e drejtimit nën efektin e alkoolit.