Një nga nismat më të debatueshme të reformës së fundit në drejtësi ka të bëjë me ndryshimet në Kodin Penal për trajtimin e shkeljeve në procedurat e prokurimit publik. Me një tekst që në pamje të parë synon të godasë abuzimet me tendera, në realitet ai mbart probleme serioze që mund të legalizojnë padrejtësitë dhe të kufizojnë ndjekjen penale.
Shkelja E Barazisë Në Tendera – Një Vepër Me “Kusht”
Drafti i ri penal e trajton si vepër penale diskriminimin e qëllimshëm në tendera, por vetëm nëse më parë janë marrë masa administrative ndaj subjektit.
Kjo do të thotë që një zyrtar publik mund të favorizojë hapur një operator, por nuk mund të ndiqet penalisht, nëse më parë nuk është aplikuar një gjobë administrative.
Sipas analizës së juristëve, kjo logjikë shkel parimin e ndjekjes së pavarur penale dhe ul efektivitetin e ndëshkimit penal, duke kthyer një vepër me pasoja të rënda për buxhetin e shtetit në një sanksion të varur nga burokracia administrative.
Formulimi Teknikisht I Dobët Dhe I Paqartë
Teksti i nenit përmban:
- Fjali të tepërta dhe të gjata, që e bëjnë të paqartë ndarjen midis aktit dhe qëllimit.
- Përsëritje të panevojshme, si “për qëllim përfitimi” dy herë brenda një fraze.
- Një nen që nuk përcakton qartë çfarë është një “dëm ekonomik i rëndësishëm”, duke lënë hapësirë për interpretime të ndryshme sipas rastit.
Konfuzioni Me Korrupsionin Pasiv
Një tjetër problematikë që ngre debat është deklarimi se kjo vepër “konkurron me korrupsionin pasiv”.
Kjo frazë nuk ka kuptim të qartë juridik: kur aplikohet neni për shkelje në tenderim dhe kur ai për korrupsion?
Mosdefinimi sjell konfuzion mes kompetencës së SPAK dhe prokurorive të zakonshme, duke rrezikuar çështje që mund të bien për shkak të ndarjes jo të qartë të juridiksionit.
Një “Përsëritës” Që S’Konsiderohet I Tillë?
Në një absurditet penal të rrallë, drafti përcakton se një subjekt nuk konsiderohet përsëritës, edhe nëse ka bërë të njëjtën shkelje më shumë se një herë, nëse hera e parë ka sjellë vetëm një masë administrative.
Ky formulim shkatërron parimin e penalitetit progresiv dhe shkallëzon rrezikshëm ndëshkimin penal për ata që shkelin vazhdimisht rregullat e prokurimit.
Pse vendoset si kusht marrja e masës administrative përpara ndjekjes penale?
Ky është një rregull i paprecedent që nuk ekziston në normat e përgjithshme penale. Për pasojë, vepra penale varët nga një akt administrativ, çka bie ndesh me parimin e legalitetit dhe pavarësisë së ndjekjes penale.
A është i qartë termi “dëm ekonomik i rëndësishëm”?
Jo. Drafti nuk jep asnjë përkufizim konkret. Kjo mund të çojë në gjykime të ndryshme për raste identike, dhe të ulë besimin në drejtësi.
Kush do ta hetojë këtë vepër penale: SPAK apo prokuroria e rrethit?
Nuk është e qartë. Termi “konkurron me korrupsionin pasiv” lë vend për interpretim të lirë, duke e bërë zbardhjen e kompetencës një sfidë procedurale.
Pse është e rrezikshme të mos konsiderosh një shkelës përsëritës?
Sepse incentivon subjektet të shkelin ligjin një herë, duke ditur se nuk do të trajtohen si përsëritës edhe nëse e bëjnë sërish. Kjo nxit kulturën e pandëshkueshmërisë.
Një Nen Që Mbron, Jo Ndëshkon
Drafti në fjalë duket më shumë i dizajnuar për të kufizuar ndëshkimin sesa për ta forcuar atë.
Ai kufizon ndjekjen penale, e shpërbën logjikën e përsëritjes, dhe krijon paqartësi mbi veprën dhe autoritetin kompetent.
Në vend që të godasë korrupsionin në tendera, ai mund të shërbejë si mburojë për ta legalizuar atë në formë të sofistikuar.