Një rrugëtim nga periferia në qendër të Europës
Më 4 korrik në Palazzo Chigi, Giorgia Meloni, Kryeministrja e Italisë, i drejtoi një pyetje gazetares së “TIME”: “A ka diçka rreth fashizmit që përvoja ime ta kujton?” Ishte një moment reflektimi për një lidere që nuk mund të shmangë hijen historike të Mussolinit, por që ka ndërtuar një profil politik shumë më kompleks.
Kur Meloni erdhi në pushtet në 2022, shumë e konsideruan si një kërcënim për demokracinë. Ajo drejtonte një parti me rrënjë neofashiste dhe retorikë nacionaliste. Por, në vend që të ndiqte hapat e Viktor Orban, Meloni befasoi: ajo përqafoi BE-në, NATO-n, qëndrimin pro-Ukrainës dhe u pozicionua kundër ndikimit të Kinës. Në vend që të izolohej, ajo u bë një partner strategjik për Brukselin dhe Uashingtonin, madje edhe për Presidentin Trump.
Një konservatorizëm i ri europian
Meloni është përpjekur të ndërtojë një nacionalizëm të ri – populist, nativist dhe njëkohësisht pro-perëndimor. Ajo mbron kulturën dhe identitetin italian, por angazhohet për aleanca të forta euro-atlantike. Ndonëse përpiqet të zgjerojë pushtetin ekzekutiv dhe ka ndërmarrë nisma për të kufizuar protestat dhe për të ndikuar në gjyqësor, ajo nuk ka devijuar nga rruga euroatlantike, dhe për këtë ka marrë përkrahje nga liderë të ndryshëm ideologjikisht – nga Ursula von der Leyen te J.D. Vance.
Nga “Pulëbardhat” në qeverinë e Italisë
E rritur nga një nënë e vetme në një lagje të varfër të Romës, Meloni u bashkua me rininë e MSI-së në moshën 15-vjeçare. Nuk shkoi në universitet, por e bëri veten të njohur si oratore dhe organizatore politike. Në moshën 31-vjeçare, ajo u bë ministrja më e re e Italisë që nga Lufta e Dytë Botërore.
Pasi u shkëput nga Berlusconi në 2012, krijoi “Fratelli d’Italia”, një parti që fillimisht kishte vetëm 2% mbështetje. Por në 2022, ajo fitoi zgjedhjet me diferencë të madhe, dhe mori drejtimin e Italisë pothuajse saktësisht 100 vjet pas marshimit të Mussolinit në Romë.
Nga frika te pranimi ndërkombëtar
Në fillim, Uashingtoni dhe kryeqytetet europiane ishin skeptike. Por Meloni refuzoi të ndiqte rrugën e liderëve autoritarë. Në vend të kësaj, ajo distancoi Italinë nga Kina, përkrahu Ukrainën dhe kërkoi një bashkëpunim të thelluar me Perëndimin. Në vitin 2023, ajo u nderua nga “Këshilli i Atlantikut” me çmimin “Qytetari Global”, dhe u prezantua nga vetë Elon Musk si një figurë e sinqertë dhe autentike.
Kontestimet dhe kritikët
Megjithatë, brenda Italisë, Meloni po ndjek një axhendë më konservatore. Ajo ka propozuar ndryshime që fuqizojnë Kryeministren dhe kufizojnë protestat. Ka ndërmarrë veprime kundër emigracionit dhe medieve kritike. Megjithëse përkrahësit flasin për “stabilitet”, kritikët e saj në Itali e shohin atë si një rrezik për liritë civile.
Projektet për emigracionin, përfshirë marrëveshjen me Shqipërinë për ndërtimin e një strukture pritëse për emigrantët, janë kontestuar si të pasuksesshme dhe të paligjshme. Megjithatë, ajo pretendon se emigracioni i paligjshëm është ulur me 64%, një shifër që ka tërhequr vëmendjen e liderëve europianë si Keir Starmer.
“Në mes” të Europës
Meloni ka krijuar një aleancë funksionale me von der Leyen dhe mund të jetë faktori kyç që ndryshon balancat në Bruksel. Partia e saj përfaqëson një bashkim unik të ekstremit dhe qendrës së djathtë që deri më tani ka funksionuar pa përplasje të mëdha, një precedent që mund të tërheqë edhe të tjerë në kontinent.
Giorgia Meloni nuk është më vetëm një pasuese e së djathtës ekstreme. Ajo është udhëheqësja më e spikatur konservatore në Europë, me ndikim në politikën transatlantike. Por pyetja që mbetet është nëse balanca mes nacionalizmit të saj dhe demokracisë liberale do të mund të ruhet në afat të gjatë. Europa është duke e ndjekur nga afër – dhe ndoshta duke e ndjekur nga pas.