Duket se lufta disa javore në Nagorno Karabak po i vjen fundi. Kryeministri i Armenisë njoftoi se ka nënshkruar marrëveshje me presidentin e Azerbajxhanit dhe Rusisë për t’i dhënë fund luftimeve deri në arritjen e një marrëveshje të plotë politike.
Kryeministri i Armenisë Nikoll Pashinyan theksoi që teksti i deklaratës është jashtëzakonisht i dhimbshëm për të personalisht dhe për njerëzit.
“Unë kam marrë vendimin pas analizave të hollësishme të ligjit dhe vlerësimeve të njerëzve që e dinë më mirë situatën. Gjithashtu duke u bazuar në bindjen se në situatën e krijuar kjo është zgjidhja më e mirë e mundshme, ”shkroi ai në Facebook, duke shtuar se së shpejti do t’i adresohet vendit.
“Nuk është fitore, por nuk ka humbje derisa të mos e njihni humbjen vetë. Ne kurrë nuk do ta njohim veten të mundur dhe kjo duhet të jetë fillimi i epokës së konsolidimit tonë kombëtar, ringjallja. Ne duhet të analizojmë vitet e pavarësisë sonë për të planifikuar të ardhmen tonë dhe për të mos përsëritur gabimet e së kaluarës, “theksoi ai.
“Unë ul kokën përpara ushtarëve të vdekur. Unë ul kokën përpara të gjithë ushtarakëve, oficerëve, gjeneralëve, vullnetarëve që mbrojtën dhe mbrojnë atdheun me jetën e tyre. Me vetëmohimin e tyre ata shpëtuan armenët e Արցախit (Nagorno Karabakut). Ne luftuam deri në fund. Dhe ne do të fitojmë, Artsakh qëndron. Lavdi Armenisë. Lavdi Արցախit ”, shkroi ai.
Vendimi vjen ndërkohë që zyrtarët nga qeveria de facto në zonën e shkëputur të Nago-Karabak kanë konfirmuar se forcat azerbajxhanase kanë marrë kontrollin e qytetit strategjik të Shushit midis luftimeve të ashpra dhe raportet që forcat po i afrohen kryeqytetit të rajonit, Stepanakert.
Deklarata konfirmon komentet nga Presidenti i Azerbajxhanit Ilham Aliyev më 8 nëntor se forcat e vendit të tij kishin marrë Shushin, vendbanimin e dytë më të madh në Nago-Karabak. Ky njoftim bëri që shumë njerëz në rrugët e Baku, kryeqyteti i Azerbajxhanit, për të festuar.
Ministria e Mbrojtjes de facto e Nago-Karabak tha se kishte regjistruar edhe 44 viktima të tjera midis forcave të saj, duke e çuar numrin e vdekjeve ushtarake në 1,221 që kur shpërthyen luftimet me ushtrinë azerbajxhanase më 27 shtator. Azerbajxhani nuk ka publikuar ndonjë shifër të viktimave ushtarake.
Përpjekjet për të zgjidhur konfliktin nga Grupi i Minskut i OSBE – bashkë-kryesuar nga Rusia, Franca dhe Shtetet e Bashkuara – nuk kanë sjellë ndonjë rezultat që nga viti 1992.
Konflikti ka shkaktuar qytete dhe fshatra të shkatërruara nga sulmet me raketa dhe akuzat për sulme në vendbanimet civile që Kombet e Bashkuara paralajmëruan se mund të përbënin “krime lufte”.
Vendimi vjen pas një dite të furishme luftimesh të hënën, ndërsa Azerbajxhani rrëzoi aksidentalisht një helikopter ushtarak rus, duke vrarë dy personel të shërbimit dhe duke plagosur një të tretë.
Në kryeqytetin armen ka shpërthyer edhe “lufta” politike për humbjet, teksa 17 parti të opozitës kanë bërë thirrje për dorëheqjen e kryeministrit.
Detajet e sakta të marrëveshjes nuk janë ende të qarta. Tri marrëveshje të mëparshme të armëpushimit janë prishur brenda pak minutash nga nënshkrimi.
Presidenti i Azerbajxhanit Ilham Aliyev ka thënë në mënyrë të përsëritur se tërheqja e Armenisë nga shtatë rrethe rreth Nago-Karabakut të cilat ishin okupuar nga forcat armene do të ishte një parakusht për paqen dhe negociatat mbi statusin e ardhshëm të rajonit të shkëputur – i njohur ndërkombëtarisht si pjesë e Azerbajxhanit, por de facto nën kontrollin e separatistëve të mbështetur nga Armenia.
Dy ish republikat Sovjetike, Armenia dhe Azerbajxhani kanë qenë rivalë të hidhur për më shumë se tridhjetë vjet.
Lufta për herë të parë shpërtheu rreth rajonit në fund të viteve 1980 dhe në fillim të viteve 1990, ndërsa rënia e Bashkimit Sovjetik e futi Nago-Karabakun në një pozitë të pasigurt – shtëpi për një popullsi shumicë armene, por me një pakicë të shquar azere dhe brenda kufijve të rinj ndërkombëtarë të Azerbajxhanit.
Lufta e viteve 1988-94 la rreth 25,000 të vdekur dhe kishte raporte të shumta për krime lufte dhe vrasje të civilëve nga të dy palët.