Shqipëria e ka siguruar lirinë e lëvizjes në vendet e BE-së që në vitin 2011 dhe është një vend europian, por shqiptarët ende paguajnë kosto të larta, gati të njëjta me ato të vendeve afrikane për të hyrë në mënyrë të paligjshme kryesisht në Britaninë e Madhe dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Struktura mbi monitorimin e trafikut të drogës dhe krimit në Kombet e Bashkuara (UNDOC) në një raport të posaçëm për ecurinë e krimit të organizuar në Ballkanin Perëndimor raporton se kosto mesatare e udhëtimit të paligjshëm të shqiptareve është 4,678 dollarë, kryesisht prej udhëtimeve të shtrenjta të hyrjes në Britaninë e Madhe.
Madje ato sërish paguajnë më shumë se vendet afrikane si Algjeria dhe Maroku (Shih grafikun bashkëngjitur). Më i shtrenjtë është largimi nga Afganistani 12.1 mijë euro. Shqipëria renditet e gjashta në listë, pas Afganistanit, Iranit (8,523 euro), Sirisë (8,170), Irakut (8,158) dhe Pakistanit (7,284).
Ka mënyra të ndryshme pagese për shërbimet e kontrabandës. Ndonjëherë kontrabandistët kërkonin shumën e plotë ose gjysmën e saj, por ka raste kur paratë transferohen me ndërmjetësues. Në disa raste paratë jepen pasi emigrantët te kenë mbërritur në destinacion.
Shqipëria vend orgjinë për emigracionin e paligjshëm
Intervistat me emigrantet në Shqipëri të kryera nga studimi i Kombeve të Bashkuara tregojnë se Shqipëria preket nga dy rrugë të dallueshme të kontrabandës së emigrantëve, njëra me origjinë nga vendi, në të cilin shtetasit e Shqipërisë përpiqen të migrojnë në destinacione të tilla si Mbretëria e Bashkuar ose vendet e tjera të Evropës Perëndimore dhe një rrugë tjetër e veçantë që kalon në rajon nga Azia Perëndimore dhe Afrikën e Veriut gjatë rrugës për në Evropën Perëndimore.
Migrantët e intervistuar treguan për kontrabandë nga Shqipëria kryesisht në Mbretërinë e Bashkuar përmes vendeve të tjera të Evropës Perëndimore, të tilla si Italia, Greqia, Franca dhe Belgjika. Duket se ka disa karakteristika dalluese të kësaj rrjedhe, si p.sh. prania e personave që kanë bërë përpjekje të përsëritura për shumë vite, madje edhe dekada, pavarësisht se ishin deportuar, burgosur dhe ishin deklaruar persona të padëshiruar në rajonin e Shengenit. Këta të intervistuar vunë në dukje se ata mbështeteshin te kontrabandistët, pasi nuk kishte asnjë rrugë ligjore për të emigruar në destinacionet e tyre të zgjedhura, dhe se ata do të shfrytëzonin rastin tjetër për të migruar përsëri.
Arsyet e emigrimit të paligjshme të shqiptarëve, varfëria
Emigrantët e paligjshëm raportuan arsye politike, ekonomike, fetare dhe të sigurisë lidhur me largimin nga vendet e tyre të origjinës.
Midis shumë arsyeve, mungesa e sigurisë nga lufta dhe konflikti mbizotëronte mes migrantëve të intervistuar Siriane dhe nga Afganistani. Arsyet politike janë cituar nga të anketuarit nga Republika islamike e Iranit dhe Siria.
Në lidhje me arsyet ekonomike, mundësi më të mira punësimi dhe arsimimi janë cituar vetëm të intervistuarit në Shqipëri : “Motivi im ishte të kisha një jetë më të mirë dhe shumë më shumë mundësi. Situata këtu po përkeqësohet, dita ditës dhe kjo është arsyeja që unë dua të shpëtoj nga kjo situatë e mjerueshme pa të ardhme. Besoj se kjo është ëndrra e çdo personi që jeton këtu, për të lëvizur dhe për të pasur një jetë më të mirë jashtë vendit. ”
Trafiku shqiptar i mirëorganizuar
Sipas raportit, grupet shqiptare të trafikut janë të mirëorganizuara. Ata janë të strukturuar më ngushtë, me integrim më të mirë midis anëtarëve të grupit. Shqiptarët që udhëtojnë ilegalisht pothuajse ekskluzivisht synojnë të shkojnë në Mbretërinë e Bashkuar ose Shtetet e Bashkuara. Kontrabandistët e tyre ishin gjithashtu shqiptarë dhe grupet kishin tre nivele kryesore hierarkike. Së pari, ishte udhëheqësi i grupit i cili gjithashtu merr fitimin më të madh. Së dyti, kishte kontrabandistë individualë që ndihmonin në vendosjen në Mbretërinë e Bashkuar dhe më vonë trafikonin migrantë të rinj. Niveli më i ulët në hierarki ishin ndërmjetësit që paguheshin një shumë të caktuar, më të vogël për çdo person që referonin në grupin e kontrabandistëve.
Kontrabanda e migrantëve shqiptarë ishte një operacion i mirë-përcaktuar, i planifikuar dhe i organizuar nga fillimi deri në fund. Për më tepër, shqiptarët që përpiqen të hyjnë në Mbretërinë e Bashkuar kishin qëndrime shumë më pozitive ndaj trafikantëve të tyre sesa migrantët e kontrabanduar nga vendet e tjera: “Ata nuk po bëjnë ndonjë krim si ata trafikantë droge, ata thjesht po japin një mundësi për të pasur një jetë më të mirë, gjë që nuk do të mund ta kishe kurrë kur ishe në Shqipëri.”
Rruga e trafikut përmes kamionëve
Migrantët shqiptarë raportuan se udhëtonin pothuajse gjithmonë me një kamion rimorkio. Marrëveshja përfshinte udhëtime të rregullta me dokumente false ose dokumente identiteti – në Francë ose Belgjikë, ku ata hipin në kamionë rimorkio që drejtoheshin për në Mbretërinë e Bashkuar. Hipja në kamion ishte zakonisht pa dijeninë e shoferit. Një migrant raportoi se grupi i tij duhej të ndërronte kamionin gjatë rrugës pasi u zbuluan nga shoferi. Të anketuar të tjerë shqiptarë gjithashtu raportuan se kishin hipur në mënyrë të fshehtë në kamionë në Belgjikë. Një migrant madje detajoi metodën: grupi i migrantëve duhet të përdorte një thikë për të hapur copën e kamionit nga sipër të hynte në rimorkio nga atje. Të tjerët raportuan një mënyrë tjetër – ata do të hipnin në automjet (në këtë rast një maune) me dijeninë e shoferit, por nëse ai kapej, drejtuesi i automjetit do të pretendonte se nuk ishte në dijeni për praninë e tyre. Disa migrantë u raportua se paguanin një tarifë shtesë për të udhëtuar së bashku me shoferët e kamionëve, duke u hequr sikur të ishin ndihmësit e shoferëve. Kjo metodë e transportit u raportua të ishte më e sigurt dhe më e rehatshme, por shumë e rrezikshme pasi policia shpesh mund të zbulonte migrantët e kontrabanduar.
Udhëtimet e të anketuarve shqiptarë drejt destinacioneve të tyre ishin shumë më të shkurtër krahasuar me ato nga Afrika e Veriut dhe Lindja e Mesme – duke zgjatur disa ditë, në vend të javëve. Për më tepër, fluksi i kontrabandës së migrantëve të shqiptarëve në Evropën Perëndimore dallohej nga numri i përpjekjeve për hyrje gjatë shumë viteve, madje edhe dekada, pavarësisht se u dëbuan, u burgosën, duke u konfiskuar pasaportat dhe duke u deklaruar personat non grata në rajonin Shengen.
Kontrabandistët fitojnë 20-30 për qind të vlerës
Sipas të dhënave që janë referuar në raport nga intervistat me emigrantë, trafikantët dhe ekspertë në fillim të vitit 2019, fitimet e kontrabandisteve ishin diku tek 20-30 % e kostove. Shumë emigrantë ishin në gjendje të negocionin çmimin dhe cilësinë e shërbimit me kontrabandues të ndryshëm. Kalimi i kufirit, tarifat e paguara nga emigrantet e kontrabanduar ndryshonin ndjeshëm në varësi të mënyrës dhe kohëzgjatjes së transferimit dhe shërbimet e mundshme shtesë.
Fitimet e kontrabandistëve janë në bazë të roleve e tyre në procesi i kontrabandës. Ato në rolin e shoferit zakonisht merrnin midis 56 dhe 113 dollarë për turn. Të ardhurat mujore të kontrabandistëve të tjerë për transportimin e emigrantëve varionin midis 1,700 dhe
2,260 dollarë dhe për rregullimin e kontrabandës ndërkufitare, ajo varion midis 3,760 dhe 4,700 në muaj./B.Hoxha/MONITOR
