Në një vend ku çështjet jetike si reforma në drejtësi, integrimi europian, korrupsioni dhe varfëria ekstreme duhet të dominojnë diskutimin publik, Shqipëria vijon të humbasë vëmendjen në tema që në rastin më të mirë janë groteske. Rasti i këngëtares së njohur të viteve ’80-’90, Parashqevi Simaku, është një shembull flagrant i këtij fenomeni: një çështje që nuk meriton më shumë se tri rreshta në një faqe gazete po diskutohet prej ditësh si kryetemë në platformat mediatike dhe rrjetet sociale.
Nga një histori personale te një spektakël mediokër
Historia e Parashqevi Simakut, një ikonë e muzikës shqiptare, përmban elementë personalë dhe emocionalë që në kushte normale duhej të trajtoheshin me respekt e etikë. Për shumëkënd, rikthimi i saj në qendër të vëmendjes përmes zhurmës mediatike është kthyer në një serial të panevojshëm, ku personazhe groteske dhe mediokre si Elton Ilirjani po përdorin këtë çështje për të marrë dritën e prozhektorëve.
Nga një temë që mund të ishte raportuar shkurtimisht me një mesazh pozitiv – një këngëtare që gjen forcën për t’u rikthyer në jetë pas peripecive personale – rasti është transformuar në një melodramë të pafundme, ku çdo deklaratë, video apo detaj trivial bëhet lajm i parë.
Kujt i leverdis kjo zhurmë?
Kjo nuk është rastësi. Në një realitet mediatik ku politika dhe grupe të caktuara kanë interesa të drejtpërdrejta për të zhvendosur vëmendjen publike nga problemet e vërteta, raste të tilla groteske duken si të porositura. Duke mbajtur qytetarët të zënë me “dramën” e ditës, çështje si korrupsioni, abuzimet në institucione dhe problemet socio-ekonomike kalojnë pa vëmendje dhe pa presion publik.
Për shembull, ndërsa opinioni publik vazhdon të diskutojë për Parashqevinë, temat e mprehta si rritja e çmimeve, dështimet në shëndetësi apo pabarazia sociale harrohen krejtësisht. Kjo strategji është e thjeshtë: jepni spektakël, që publiku të mos kërkojë llogari për çështjet e rëndësishme.
Personazhet groteske dhe pushtimi i medias
Një aspekt tjetër i këtij fenomeni është shndërrimi i individëve pa asnjë vlerë reale publike në “ekspertë” apo “protagonistë” të debatit kombëtar. Elton Ilirjani, i cili është bërë figura qendrore në këtë histori, nuk ka asnjë kontribut real për të ofruar për shoqërinë apo për çështjen në fjalë. Ai dhe të tjerë si ai shfrytëzojnë mediat për të shtuar vëmendjen ndaj vetes, duke prodhuar më shumë zhurmë dhe më pak substancë.
Këto personazhe groteske nuk janë veçse simptoma të një problemi më të thellë: një media që i shërben sensacionalizmit dhe klikimeve, duke neglizhuar misionin e saj informues dhe edukues.
Çfarë duhet të ndodhë?
1. Rikthimi i prioriteteve
Media dhe opinioni publik duhet të refuzojnë narrativat groteske dhe të përqendrohen te çështjet që kanë ndikim real në jetën e qytetarëve.
2. Etika dhe profesionalizmi mediatik
Raste si ky duhet të trajtohen me respekt për privatësinë dhe ndjeshmëri. Media duhet të ndalojë së prodhuari dramë për klikime.
3. Angazhimi për çështje thelbësore
Shoqëria civile dhe qytetarët duhet të kërkojnë që vëmendja të përqendrohet te problemet reale, duke refuzuar temat pa vlerë.
Një shans për reflektim
Debilizimi i debatit publik në Shqipëri është tregues i dështimit të shoqërisë për të dalluar thelbësoren nga periferikja. Ndërsa tema si rasti i Parashqevi Simakut vijojnë të mbushin faqet kryesore dhe orët televizive, pyetja mbetet: kur do të fillojmë të diskutojmë për çështjet që me të vërtetë kanë rëndësi? Derisa kjo të ndodhë, grotesku do të vijojë të dominojë primetime-in, ndërsa problemet reale të shoqërisë shqiptare do të mbeten në hije.