Shtetet e Bashkuara i kanë ndërprerë Serbisë licencën e funksionimit për rafinerinë e Pançevës, pronë ruse, duke e detyruar qeverinë e Beogradit të ndalojë prodhimin dhe të përgatitet për një nga krizave më të rënda energjetike të dekadës. E gjithë skena politike në Serbi u drodh, ndërsa Aleksandar Vuçiç doli publikisht me një mesazh të zymtë: “Jam i habitur, i zhgënjyer dhe i frikësuar për atë që vjen.”
Refuzimi Amerikan — Goditja Që Shkatërron Tregun
Uashingtoni hodhi poshtë kërkesën e Serbisë për të vijuar furnizimin me naftë në rafinerinë e Pançevës, në një kohë kur pronarët rusë kërkojnë një blerës të ri për aksionet. Por Rusia — thotë Vuçiç — nuk ka ndërmend të shesë asgjë. Pra, çështja nuk është më ekonomi, është politikë e pastër.
Vendimi i SHBA-së është final. Zyra Amerikane e Kontrollit të Aseteve të Huaja (OFAC) nuk ka dhënë asnjë shenjë ndryshimi.
54 Ditë Afat, Pastaj Kolaps
Vuçiç njoftoi se Ministrja e Energjisë do të komunikojë zyrtarisht se rafineria duhet të mbyllet. NIS aktualisht po humbet 370 mijë euro në ditë dhe çdo transaksion financiar i bankave serbe me këtë kompani mund të sjellë sanksione sekondare amerikane.
Vetë presidenti e pranoi hapur:
“Nëse bankat tona preken nga sanksionet, kjo është katastrofë. Shkatërrim për ekonominë dhe investimet.”
Kriza Shtrihet Në Të Gjithë Serbinë
Nga data 13 dhjetor, as NIS as Lukoil nuk mund të marrin rezerva strategjike të qeverisë. Në praktikë, kjo do të thotë se sanksionet shtrihet në gjithë tregun e karburanteve në Serbi.
Vuçiç përpiqet të qetësojë situatën duke thënë se ka rezerva deri në fund të janarit:
- 53,900 tonë dizel në rafineri dhe depot rajonale
- 150,000 tonë rezerva të detyrueshme
- Sasi shtesë me urdhër të qeverisë
Por problemi nuk është vetëm furnizimi — është zinxhiri i transportit, kostot, çmimet dhe paniku që tashmë ka filluar në treg.
Kroacia i Mbyll Derën Serbisë
Vuçiç akuzoi Kroacinë se bllokoi tubacionin JANAF, duke pretenduar se nafta nuk ishte për depozitë, por për rafineri. Për presidentin serb, mesazhi ishte i qartë:
“Nuk është vetëm NIS. Është e gjithë Serbia nën presion.”
Edhe Gazi Në Rrezik — Afati I Madh është e Premtja
Serbia nuk ka ende kontratë gazi dhe pritet ta blejë nga burime alternative nëse nuk arrihet marrëveshja deri të premten.
Ndërkohë, qeveria i ka dhënë Rusisë afat deri më 15 janar të vendosë nëse do të shesë NIS — përndryshe, “shteti serb do të veprojë”.
Por askush nuk e di çfarë nënkupton kjo.
Vuçiç: “Vetëm Serbia Po Vuan”
Në fund të deklaratës së tij, Vuçiç pranoi realitetin fatal:
“Për momentin vetëm Serbia po vuan. Si do të zhvillohen gjërat më tej, do të shohim.”
Me mbi 13,500 punonjës, mbi 400 pika karburanti dhe dhjetëra operacione në rajon, mbyllja e NIS është shumë më tepër se një çështje energjetike: është një tronditje që prek financat, tregtinë, transportin, industrinë dhe vetë stabilitetin politik të Serbisë.