Shqetësimi po rritet për atë që do të ndodhte nëse Presidenti Trump humbet zgjedhjet e nëntorit dhe refuzon të pranojë rezultatin, ndoshta duke pretenduar fitoren bazuar në votat e para para se të numërohen fletët e votimit me postë, ose përmes ndonjë manovre të ngjashme. A do të dilnin në rrugë mbështetësit e tij në këtë “skenar të kijametit”, dhe Trump do të refuzonte të linte detyrën?
Këto janë shqetësime reale. Por ka edhe një tjetër që duket pothuajse aq i madh dhe merr shumë më pak vëmendje: A do të pranonin demokratët dhe të tjerët në të majtë rezultatet presidenciale si të ligjshme nëse Trump fiton? Ka arsye për të besuar se ata mund të mos i pranojnë, dhe ka hapa që Trump dhe të tjerë mund të ndërmarrin tani për të forcuar legjitimitetin e tij nëse ai fiton në nëntor. Gjithçka fillon duke u siguruar që të ketë zgjedhje të drejta.
Një demokraci varet nga humbësit që besojnë se zgjedhjet ishin kryesisht të drejta dhe bien dakord për të luftuar një ditë tjetër, në vend që të përfshihen në protesta dhe përpjekje për të ndaluar një udhëheqës të zgjedhur padrejtësisht. Nëse njëra palë e sheh anën tjetër si vazhdimisht mashtruese, premisa e demokracisë minohet.
Këtë vit, bazat që Demokratët të kenë frikë nga zgjedhjet e paligjshme vetëm janë rritur. Pandemia e koronavirusit ka përmbysur planet normale të votimit. Zyrtarët e zgjedhjeve janë përballur me vonesa në drejtimin e zgjedhjeve paraprake dhe janë detyruar të mbyllin ose konsolidojnë vendet e votimit për shkak të mungesës së hapësirës në dispozicion dhe punëtorëve adekuatë, të cilët shpesh janë amerikanë të moshuar, njerëzit më të ndjeshëm ndaj koronavirusit. Gjatë zgjedhjeve paraprake të 7 Prillit në Wisconsin, 175 nga 180 vendet e votimit në Milwaukee u mbyllën pasi Republikanët në legjislaturën e shtetit refuzuan të shtyjnë zgjedhjet pavarësisht pandemisë.
Shumë votues kanë planifikuar natyrshëm të votojnë me postë në nëntor kur të lejohet, sepse kjo paraqet një mënyrë më të sigurt për të hedhur një votë gjatë një pandemie dhe shmang radhët e mundshme të gjata të vendeve të votimit. Por Trump ka ngritur në mënyrë të përsëritur pretendime të pabazuara për mashtrim që lidhen me fletëvotimet me postë. Ai caktoi një shok të tijin për të drejtuar Shërbimin Postar të SHBA, i cili duhet t’u dorëzojë votat votuesve (dhe të kthejë ato fletë votimi që votuesit vendosin në postë në vend se një pikë kuti ose një vend votimi). Vonesat në dorëzimin e postës, pjesërisht falë një mosmarrëveshje të menaxhimit të punës në Shërbimin Postar, kanë bindur shumë që Trump me qëllim po përpiqet të vonojë dërgimin dhe kthimin e fletëve të votimit.
Republikanët e Senatit gjithashtu kanë bllokuar fonde shtesë federale për votime të sigurta personale dhe postare në nëntor. Kongresi ka përvetësuar vetëm 400 milion dollarë në shkallë vendi për kostot shtesë që virusi ka detyruar zyrtarët e zgjedhjeve të shpenzojnë, me vlerësime se kostoja e vërtetë do të jetë nga 2 deri në 4 miliard dollarë. Pa financim adekuat, shanset e paaftësisë në drejtimin e zgjedhjeve rriten, dhe shqetësimet në lidhje me drejtësinë e zgjedhjeve gjithashtu rriten.
Retorika e Trump për zgjedhjet ka qenë maksimale. Trump ka thënë se zgjedhjet do të “manipulohen” nëse ai nuk fiton, deri tek inkurajimi i mbështetësve të tij për të votuar edhe me postë, edhe personalisht ( ky është një krim) për të “testuar sistemin”, citon Lapsi.al. . Trump shkon deri aty sa bën pretendime të çuditshme në lidhje me fletëvotime të falsifikuara që vijnë nga një vend i huaj, një pretendim që i ka bërë jehonë edhe vetë zyrtari kryesor i zbatimit të ligjit të Shteteve të Bashkuara, Prokurori i Përgjithshëm William P. Barr. Nuk është çudi që shumë nga e majta besojnë se presidenti do të bënte ose do të thoshte diçka për të qëndruar në detyrë.
Mbi të gjitha këto shqetësime është një pabarazi strukturore në zhvillimin e zgjedhjeve presidenciale të SHBA. Falë kolegjit elektoral, Joe Biden do të duhet të fitojë më shumë sesa shumica e amerikanëve për t’u bërë president në janar. Sipas llogaritjes së kryeredaktorit të njohur amerikan të lajmeve, Nate Silver, nëse Biden fiton votën kombëtare me më pak se 1 përqind, Trump ka ende 94 përqind shanse për të fituar kolegjin elektoral dhe për të mbajtur pushtetin. Një fitore e votës popullore nga Joe Biden me asgjë më pak se tre pikë do ta linte Trump me më shumë sesa 50 përqind shanse për një fitore të kolegjit elektoral. Do të ishin edhe një zgjedhje tjetër ku fituesi i votës popullore nuk u bë president – ashtu si fitorja e parë e Trump. Kujtojmë se Hillary Clinton fitoi votën popullore, por Trump dominoi në Kolegjin elektoral për tu zgjedhur president.
Trump padyshim që nuk do të bëjë asgjë për të ndryshuar natyrën e kolegjit elektoral para nëntorit, por ka shumë që ai dhe të tjerët në pushtet mund të bëjnë për të minimizuar shanset që pjesë të mëdha të popullsisë ta shohin rizgjedhjen e tij si të paligjshme.
Si fillim, mënyra më e mirë për të krijuar aparencën e zgjedhjeve të drejta është të mbash me të vërtetë zgjedhje të drejta. Kjo do të thotë financim i mjaftueshëm për kostot shtesë të kryerjes së zgjedhjeve kombëtare gjatë një pandemie. Kjo do të thotë të sigurosh që Shërbimi Postar ka burime të mjaftueshme për të shpërndarë postën e zgjedhjeve shpejt. Do të thotë të inkurajohen votuesit e kualifikuar për të votuar (vetëm një herë!), herët nëse është e mundur, dhe duke u siguruar që sistemet janë në funksion për të mbrojtur integritetin e numërimit të votave dhe hyrjen në fletëvotime gjatë një pandemie.
Trump gjithashtu duhet të ndalojë së bëri pretendime të pabazuara se mashtrimi i votuesve është i shfrenuar. Provat janë se mashtrimi i votuesve është i rrallë, edhe pse ka pak më shumë rrezik me fletët e votimit që mungojnë. Zakonisht, llogaria e inkurajimit të votimit me postë është të peshosh komoditetin e votimit me postë kundër rrezikut të vogël të mashtrimit (dhe rrezikut disi më të madh që votuesit që dërgojnë fletët e tyre të votimit me postë të hiqen duke bërë gabime teknike në plotësimin ose postimin e fletëve të votimit). Në kushte pandemike, përfitimet tejkalojnë shumë rreziqet, por ka shumë që mund të bëhet posaçërisht për ta bërë votimin përmes postës edhe më të sigurt dhe më pak të ngjarë të heqë votat nga heqja e votës, të tilla si lejimi i votuesve të gjurmojnë fletët e tyre të votimit dhe të paraqiten me prova shtesë që të numërojnë votat e tyre nëse votat e tyre kanë probleme për arsye teknike.
Nuk duhet mbajtur shpresë se Trump do të marrë hapat e nevojshëm në dy muajt e ardhshëm për të forcuar besimin e të gjithë votuesve në drejtësinë dhe integritetin e procesit. Krejt e kundërta. Por nëse ai nuk e bën, dhe atëherë ai fiton përsëri dhe pjesë të mëdha të popullsisë nuk e pranojnë fitoren e tij si të ligjshme – diçka për të cilën Trump është ankuar vazhdimisht që kur filloi hetimi i ndërhyrjes ruse në zgjedhjet 2016 – ai do të ketë vetëm veten e tij për të fajësuar këtë herë./lapsi.al