Ndërsa kanë filluar debatet nëse duhet t’i kushtojmë përparësi shëndetit ose ekonomisë – dhe kur dhe si të zbusim masat e vendosura si pasojë e coronavirusit – duhet ta mbajmë këtë në mendje.
Studimet e “Gripit të Madh” të vitit 1918 arritën në përfundimin se qytetet që miratuan masa “ndërhyrje jo-farmaceutike” më herët dhe i mbajtën ato në vend për më gjatë bënë më mirë, si nga ana shëndetësore, ashtu edhe nga ana ekonomike.
Konkretisht, ata kishin më pak vdekje dhe ekonomitë e tyre ‘shëroheshin’ më shpejt, shkruan Business Insider.
Me fjalë të tjera, në vitin 1918 nuk bëhej fjalë “për shëndetin ose ekonominë” – ishte “shëndeti dhe ekonomia”.
Qytetet e ndryshme iu qasen epidemisë së vitit 1918 ndryshe, siç tregon një studim i vitit 2007 nga Howard Markel, Harvey Lipman dhe J. Alexander Navarro.
Dhe përvojat e ndryshme përfshijnë një paralajmërim për atë që mund të ndodhë nëse rihapemi shumë herët.
Shën Louis, Denver dhe San Francisko, për shembull, miratuan masa “distancimi” në fillim, të cilat ndihmuan në zbutjen e valës fillestare të epidemisë.
Megjithatë, të tre qytetet i zbutën masat e tyre herët… dhe më pas panë valë të dyta.
Në Shën Louis dhe Denver, këto valë të dyta ishin më të këqija se e para. Ndërsa valët e dyta “zunë vend”, qytetet risollën masat, por ishte shumë vonë.
E njëjta gjë ndodhi në San Francisko, siç tregon Katie Canales e Business Insider në një ese të gjallë fotografish.
Në vitin 1918 – ashtu si në vitin 2020 – San Francisko ishte një nga qytetet e para që u mbyll, dhe ajo vuri epideminë nën kontroll.
Sidoqoftë, pesë javë më vonë, me rënie të rasteve, qyteti shpalli fitoren shumë herët dhe u rihap shumë shpejt.
(Fjalë për fjalë. Siç raporton Katie, “një fishkëllimë u bë dhe njerëzit dolën në rrugë për të festuar, duke hedhur maskat e tyre”)
Por disa javë më vonë, rastet filluan të rriten përsëri. San Francisko u përpoq të mbyllej përsëri, por shumë qytetarë të irrituar u rezistuan urdhrave, shkruan më tej Business Insider, përcjell Telegrafi.
Vala e dytë vazhdoi me muaj, siç tregon kjo tabelë nga National Geographic.
Ndërkohë, qytetet e tjera morën një qasje të ndryshme, duke mbajtur në fuqi kufizimet e tyre fillestare për më gjatë.
New York City nxori rregulla themelore të izolimit dhe karantinës më herët se qytetet e tjera dhe pastaj i mbajti ato në vend derisa shkalla e vdekjes të kthehej në një shkallë shumë të ulët.
Qyteti pa vetëm një valë të madhe infeksionesh, dhe niveli i tij i përgjithshëm i vdekjeve ishte në fundin më të ulët të intervalit amerikan.
Çfarë është më e rëndësishmja, pavarësisht se rregullat e saj fillestare kishin zbatuar për më gjatë, kufizimet e New York-ut ishin në fuqi vetëm për gjysmën e kohës totale si ato në St. Louis dhe Denver.
Nxitimi për të rihapur ato qytete, me fjalë të tjera, çoi në mbyllje të dytë që zgjatën për aq kohë sa të parat.
Një mësim tjetër nga përvoja e vitit 1918 është që kufizimet nuk janë “gjithçka ose asgjë”.