Një raport i Reuters ngre sërish alarmin për ndotjen e lumit Vjosë, ndërsa imazhet e reja tregojnë ujëra të zeza, mbeturina plastike dhe gërmime të paligjshme për zhavorr përgjatë rrjedhës së tij. Pavarësisht statusit të Rezervës së Biosferës së UNESCO-s, situata në terren mbetet e rëndë.
Një Lumë Me Status Ndërkombëtar, Por Me Probleme Lokale
Në luginën që ndjek rrjedhën e Vjosës nga Greqia veriore deri në Adriatik, UNESCO e shpalli muajin e kaluar këtë zonë si një nga 26 rezervat e reja të biosferës në botë. Por, sipas Reuters, shkarkimi i ujërave të zeza dhe nxjerrja e zhavorrit vazhdojnë pa kontroll.
Një tub i madh hedh ndotje të patrajtuar direkt në ujë, ndërsa kamionë e gërmues shfrytëzojnë shtratin e lumit për materiale ndërtimi. Ekspertët paralajmërojnë se kjo praktikë ndryshon rrjedhën natyrore të Vjosës, duke destabilizuar brigjet dhe kërcënuar biodiversitetin.
Pas UNESCO-s, Vjen Heshtja Institucionale
Edhe pse qeveria shqiptare e shpalli Vjosën Park Kombëtar në vitin 2023, situata reale mbetet larg standardeve të mbrojtjes.
“Dokumentet ndërkombëtare nuk i zgjidhin problemet,” – tha Besjana Guri nga organizata mjedisore Lumi, duke theksuar se vendimet e mëdha shpesh shërbejnë vetëm si fasadë diplomatike.
UNESCO nuk komentoi për rastin, ndërsa Ministri i Mjedisit, Sofjan Jaupaj, pranoi vështirësitë ekzistuese. Ai deklaroi për Reuters se planifikohet një investim mbi 150 milionë euro për trajtimin e ujërave të zeza dhe mbylljen e deponive që ndotin lumin.
“Fëmijët Nuk Mund Të Notonjnë Më”
Në reportazh përfshihet edhe Agron Zia, 55 vjeç, një banor i zonës që rrit bagëti në brigjet e lumit.
“Kur isha i vogël, notonim këtu gjithë verën. Më dhemb kur fëmijët nuk mund të shkojnë më, për shkak të ujërave të zeza dhe mbeturinave,” – thotë ai, duke treguar drejt deponive ku plastika përhapet nga era dhe kapet në degët e pemëve.
Vjosa – Një Thesar Natyror Në Rrezik
Vjosa, një nga lumenjtë e fundit të pandërprerë të Evropës, është shtëpi për vidra, shqiponja egjiptiane dhe lloje të rralla bimore, që tashmë përballen me presionin e ndotjes dhe ndërhyrjeve njerëzore.
Edhe pse Shqipëria po përpiqet të përfitojë nga imazhi i “lumit të egër të Europës”, realiteti tregon se shkatërrimi po ndodh nën sytë e institucioneve që duhet ta mbrojnë.
P: Pse u shpall Vjosa Rezervë e Biosferës nga UNESCO?
P: Sepse përmbush kriteret e biodiversitetit të pasur dhe rrjedhës natyrore të pandërprerë, një nga të fundit në kontinentin evropian.
P: Cilat janë problemet aktuale që po kërcënojnë lumin?
P: Derdhja e ujërave të zeza, nxjerrja e zhavorrit nga shtrati i lumit, mbeturinat plastike dhe ndotja nga nafta e bitumi.
P: Si ka reaguar qeveria shqiptare?
P: Ministri i Mjedisit, Sofjan Jaupaj, ka pranuar problemet dhe ka paralajmëruar fonde për pastrimin dhe rikthimin e ekuilibrit ekologjik.
P: A janë të mjaftueshme masat e marra?
P: Jo, sipas organizatave mjedisore, mungon zbatimi konkret dhe monitorimi efektiv në terren.
Ky raport i Reuters shërben si një kujtesë e dhimbshme se statuset ndërkombëtare nuk mjaftojnë pa vullnet politik real për të mbrojtur një nga pasuritë më të çmuara natyrore të Shqipërisë — lumin e Vjosës.