Presidenti turk, Recep Tayyip Erdoğan, po përballet me kritika të forta të brendshme pas arrestimit të rivalit të tij më të fortë politik, por reagimet ndërkombëtare kanë qenë të zbehta – një heshtje që duket se i shërben strategjisë së tij.
Pas arrestimit të kryebashkiakut të Stambollit, Ekrem Imamoglu, mijëra qytetarë dolën në protesta. Ndërkohë, aleatët perëndimorë të Ankarasë reaguan me tone të buta. Kancelari në largim i Gjermanisë e quajti “depresuese” ndalimin, ndërsa Departamenti Amerikan i Shtetit, nën administratën Trump, e cilësoi si “çështje të brendshme”.
Strategjia e Erdoganit: më i vlefshëm se demokracia
Erdoğan, në rolin e komandantit të ushtrisë së dytë më të madhe të NATO-s, ka pozicionuar veten si një lojtar kyç në krizën në Ukrainë, si dhe në konfliktet në Lindjen e Mesme dhe Afrikë. Ai llogarit se rëndësia strategjike e Turqisë në skenën ndërkombëtare e bën atë të pazëvendësueshëm – madje edhe përballë devijimeve nga parimet demokratike.
Shumë kritikë të presidentit turk janë përballur me ndjekje penale ose arrestime gjatë viteve të fundit. Por burgosja e Imamoglu-t – një figurë e njohur dhe kundërshtar i fuqishëm politik – është veprim i paprecedentë. Ai akuzohet për korrupsion dhe iu hoq diploma universitare, kusht ligjor për të kandiduar për president. Imamoglu i ka mohuar akuzat dhe e ka cilësuar ndalimin si një “njollë të zezë mbi demokracinë”.
Perëndimi hesht – dhe kjo flet shumë
Analistët politikë vlerësojnë se mungesa e një reagimi të ashpër nga SHBA dhe BE është sinjal se aleatët perëndimorë nuk janë të gatshëm të përballen me Erdoganin. “Mjedisi ndërkombëtar është i favorshëm për Erdoganin, i cili e lexon mirë kohën politike,” u shpreh Soner Cagaptay nga Instituti i Uashingtonit.
Ambiciet e reja të Erdoganit në raport me SHBA
Në një bisedë telefonike me Presidentin Trump më 16 mars, Erdogan kërkoi heqjen e sanksioneve ndaj industrisë turke të mbrojtjes dhe rikthimin në programin e avionëve luftarakë F-35. Po ashtu, ofroi ndihmën e Turqisë si ndërmjetëse për një marrëveshje paqeje në Ukrainë, si dhe për të mbështetur përpjekjet për stabilitet në Siri.
Tregjet, pengesa e vetme për pushtetin e Erdoganit
Ndërsa fuqitë perëndimore heshtin, tregjet financiare kanë reaguar. Pas arrestimit të Imamoglu-t, kostoja e huamarrjes për Turqinë është rritur ndjeshëm, bursa ka rënë dhe lira turke është zhvlerësuar mbi 3%. Banka Qendrore ndërhyri me shitje të mëdha valutore për të frenuar rënien, ndërsa inflacioni mbetet në nivele të larta – rreth 40%.
Demokracia nën presion, Erdogan në kontroll
Arrestimi i Imamoglu-t konsiderohet nga shumë analistë si një hap tjetër drejt një modeli të pastër autokratik në Turqi, duke braktisur sistemin autoritar konkurrues që kishte karakterizuar dekadën e fundit.
“Vetëm protesta të mëdha paqësore dhe trysnia e tregjeve – që janë të vetmet aspekte që Erdogan nuk i kontrollon dot – mund ta detyrojnë presidentin turk të ndryshojë kurs,” vlerëson Cagaptay.
Në një kohë kur bota përballet me kriza të shumta, demokracia turke mbetet në udhëkryq, me të ardhmen që do të varet gjithnjë e më shumë nga qëndrueshmëria e shoqërisë civile dhe e sistemit ekonomik, sesa nga ndërhyrjet e Perëndimit.