Rritja e incidenteve ajrore të lidhura me turbulencat e forta ka shkaktuar alarm mes pasagjerëve dhe linjave ajrore, teksa ekspertët paralajmërojnë se ky është vetëm fillimi i një trendi të zgjatur për shkak të ndryshimeve klimatike.
Rasti dramatik i Andrew Davies
Andrew Davies, një menaxher projekti që udhëtonte nga Londra drejt Zelandës së Re, përjetoi një nga ato episode që lënë gjurmë:
“Ishte si një rollercoaster. iPad-i më goditi në kokë, kafeja më përplasi trupin dhe pasagjerë të tjerë mbetën me plagë,” rrëfen ai. Një pasagjer tjetër, 73-vjeçari Geoff Kitchen, humbi jetën nga një atak kardiak gjatë incidentit në vitin 2024.
Statistika shqetësuese
Edhe pse vdekjet nga turbulencat janë të rralla, vetëm katër raste që nga viti 1981, lëndimet janë shumë më të zakonshme:
- 207 lëndime të rënda në SHBA që nga viti 2009.
- 40% e lëndimeve në fluturime gjatë vitit 2023 ishin të lidhura me turbulencat, sipas Organizatës Ndërkombëtare të Aviacionit Civil.
Pse po ndodhin më shpesh?
Profesori Paul Williams nga Universiteti i Reading thotë se ndryshimet klimatike kanë rritur frekuencën dhe intensitetin e turbulencave të forta, veçanërisht:
- Turbulenca në ajër të pastër, që nuk detektohet vizualisht dhe ndodh papritur.
- Turbulenca konvektive, e shkaktuar nga nxehtësia dhe lagështia që gjenerojnë stuhi më të fuqishme.
“Për çdo 10 minuta turbulencë të fortë që kemi tani, në dekadat e ardhshme do të kemi 20 deri në 30 minuta,” paralajmëron Williams.
Zonat më të rrezikuara
Studimet tregojnë një rritje të fortë të turbulencave në zonat:
- Atlantiku i Veriut (55% rritje në 40 vitet e fundit)
- Lindja e Azisë
- Lindja e Mesme
- Pjesë të Afrikës së Veriut
- Amerika e Veriut dhe Paqësori Verior
Çfarë mund të bëjnë linjat ajrore?
Parashikimi i turbulencave është përmirësuar ndjeshëm – deri në 75% saktësi për turbulencat në ajër të pastër – por jo çdo situatë mund të shmanget. Protokollet e reja, dizajni i avancuar i avionëve dhe përdorimi më i mirë i të dhënave satelitore dhe radarëve janë ndër masat që po merren.
A janë turbulencat më të rrezikshme sot sesa më parë?
Po, për shkak të ndryshimeve klimatike, ato janë më të shpeshta dhe më intensive.
Çfarë lloj turbulencash janë më të rrezikshme?
Turbulencat në ajër të pastër, pasi nuk janë të dukshme dhe ndodhin pa paralajmërim.
A janë në rrezik vetëm pasagjerët?
Jo, shumica e lëndimeve të rënda kanë ndodhur te anëtarët e ekuipazhit, shpesh gjatë shërbimit.
Cilat janë zonat më të prekura?
Atlantiku i Veriut, fluturimet SHBA–Britani, Azia Lindore dhe Lindja e Mesme.
A ka mënyra për t’i shmangur?
Jo të gjitha, por teknologjia e re dhe parashikimi meteorologjik i avancuar po ndihmojnë ndjeshëm.