Lufta në Ukrainë ka hyrë në ditën e saj të 1 366-të, ndërsa në prapaskenë po qarkullon një draft-marrëveshje paqeje mes Shteteve të Bashkuara, Rusisë dhe Ukrainës, që sipas burimeve diplomatike i është paraqitur tashmë presidentit Volodymyr Zelensky. Dokumenti me 28 pika shihet si skema më e plotë deri tani për të ndalur luftën, por edhe si paketa më e rëndë politike për Kievin.
Çfarë Parashikon Plani Amerikan?
Sipas raportimeve nga media ukrainase dhe ndërkombëtare, Uashingtoni ka bërë të qartë se një marrëveshje e mundshme do të mbështetej mbi disa kërkesa thelbësore që i japin avantazh të dukshëm Moskës në terren dhe në tavolinën e negociatave. Mes tyre spikasin:
- Dorëzimi i kontrollit të plotë të Donbasit Rusisë;
- Ngrirja e vijave aktuale të frontit në rajonet Kherson dhe Zaporizhzhia, duke i shndërruar ato në kufij de facto të rinj;
- Njohja e Krimesë dhe Donbasit si territore ruse;
- Përgjysmimi i ushtrisë ukrainase dhe heqja dorë nga armët me rreze të gjatë veprimi;
- Njohja e rusishtes si gjuhë zyrtare në Ukrainë;
- Dhënia e statusit zyrtar për Kishën Ortodokse Ruse në vend.
Këto pika, të vendosura në një paketë të vetme, do të nënkuptonin jo vetëm konsolidimin e fitimeve territoriale të Rusisë, por edhe një riformatim të brendshëm politik, ushtarak dhe kulturor të Ukrainës.
Pse Kievi E Sheh Planin Si “Të Papranueshëm”
Burime nga RBC Ukraina raportojnë se drafti i propozuar “nuk i shërben interesave të Kievit” dhe se në formën aktuale nuk pritet të pranohet. Për Ukrainën, njohja e territoreve të pushtuara si ruse do të zyrtarizonte rezultatet e agresionit ushtarak dhe do të shponte në mënyrë të parikuperueshme konceptin e sovranitetit dhe integritetit territorial.
Po ashtu, kufizimet mbi ushtrinë – si përgjysmimi i saj dhe heqja dorë nga armët me rreze të gjatë – do ta linin Kievin me kapacitete të reduktuara mbrojtëse në një rajon ku kërcënimi ushtarak rus nuk mund të konsiderohet i mbyllur. Edhe çështjet gjuhësore dhe fetare, si njohja e rusishtes si gjuhë zyrtare dhe roli i Kishës Ortodokse Ruse, shihen në Ukrainë si tentativa për të rikthyer ndikimin kulturor dhe politik të Kremlinit në hapësirat e brendshme të vendit.
Trump, Putin Dhe Premtimi Për “Ta Zgjidh Luftën”
Në paralel me diplomacinë e heshtur, në skenë ka hyrë edhe dimensioni personal i lidershipit. Presidenti amerikan Donald Trump ka deklaruar se i është drejtuar Vladimir Putinit me fjalët: “Më lejoni ta zgjidh luftën tuaj të mallkuar”, duke sinjalizuar ambicien për një ndërmjetësim të shpejtë dhe të drejtpërdrejtë.
Kjo retorikë e vendos konfliktin jo vetëm në kornizën e negociatave klasike, por edhe në terrenin e politikës së brendshme amerikane, ku çdo lëvizje ndaj Ukrainës dhe Rusisë ka peshë në debatet e sigurisë kombëtare dhe në fushën elektorale.
Lufta Nuk Ndalet Në Terren
Ndërsa drafti i paqes diskutohet në zyrat diplomatike, në terren luftimet vijojnë me intensitet. Të paktën 25 persona, mes tyre edhe fëmijë, raportohen të vrarë në sulmet e fundit ruse në Ternopil.
Britania ka sinjalizuar një tjetër dimension të konfliktit: atë të luftës së fshehtë detare dhe të inteligjencës. Një anije spiune ruse e tipit “Yantar” është zbuluar pranë ujërave britanike, duke shtuar alarmin për kërcënime të reja hibride.
Përshkallëzimi i sulmeve dhe tensioneve ka bërë që Polonia dhe Rumania të ngrejnë në ajër avionët luftarakë, ndërsa Varshava mbylli përkohësisht aeroportet e Rzeszow dhe Lublin, nyje kyçe logjistike për furnizimin e Ukrainës.
Në anën tjetër të Atlantikut, Shtetet e Bashkuara kanë miratuar një paketë të re armësh prej 105 milionë dollarësh për Kievin, duke treguar se, pavarësisht bisedimeve të mundshme të paqes, mbështetja ushtarake mbetet aktive.
Forcat ukrainase raportojnë përdorimin e suksesshëm të raketave taktike ATACMS mbi objektiva brenda territorit rus, ndërsa Moska pretendon se ka rrëzuar 65 dronë ukrainas gjatë natës dhe se një rafineri në rajonin e Ryazan-it është goditur.
Roli I Turqisë Dhe Frika E Një “Paqeje Që Kushton Shumë”
Në këtë mozaik kompleks futet edhe presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan, të cilit Zelensky i është drejtuar për mbështetje dhe ndërmjetësim. Turqia ka luajtur disa herë rolin e urës mes Moskës dhe Kievit, veçanërisht në marrëveshjen e drithit në Detin e Zi.
Megjithatë, për Kievin frika kryesore mbetet rreziku i një “paqje që kushton shumë”: një marrëveshje që ndal armët, por vulos humbje territoriale, kufizime ushtarake dhe rikthim të ndikimit rus në jetën e brendshme të vendit.
Çfarë Vjen Më Pas?
Drafti amerikan me 28 pika është ende në fazën e konsultimeve dhe nuk ka marrë formën e një propozimi përfundimtar. Megjithatë, vetë fakti që diskutohet hapur tregon se lufta po hyn në një fazë ku presioni për zgjidhje politike do të rritet.
Për Kievin, dilema është ekzistenciale: të pranojë një paqe që i jep fund gjakderdhjes, por cënon thellë sovranitetin, apo të vazhdojë luftën me çmimin e humbjeve të reja njerëzore, varësisë nga armët perëndimore dhe pasigurisë ekonomike.
Për Uashingtonin dhe aleatët e tjerë perëndimorë, sfida është të gjejnë një formulë që kombinon realitetin ushtarak në terren me parimet e rendit ndërkombëtar, pa u perceptuar si imponim ndaj Ukrainës. Ndërsa për Kremlinin, çdo milimetër i legjitimuar në tryezën e negociatave do të shënonte një fitore strategjike pas dy viteve e gjysmë lufte.
Deri atëherë, Ukraina mbetet mes dy presioneve të mëdha: betejës së përditshme në front dhe llogarisë së ftohtë diplomatike që po shkruhet larg vijës së zjarrit.